Ο δρόμος της αλαζονείας

[...] Η έλλειψη ταπεινώσεως, στην οποία οφείλεται η αρρώστεια του φαρισαϊσμού, εμποδίζει την πνευματική προκοπή. Την ώρα που οι βαριά αμαρτωλοί μετανοούν με θερμό ζήλο και συντριμμένο πνεύμα, την ώρα που, ξεχνώντας όλον τον κόσμο, βλέπουν μόνο τα αμαρτήματά τους και κλαίνε μπροστά στο Θεό, το βλέμμα του Φαρισαίου είναι μετέωρο. Βλέπει κι αυτός τα αμαρτήματά του, αλλά τα βλέπει φευγαλέα, γιατί του φαίνονται ασήμαντα και ανάξια προσοχής. Θυμάται και γνωρίζει μόνο κάποια καλά του έργα, στα οποία και αποθέτει την ελπίδα του. Απεναντίας, τα αμαρτήματα των άλλων όχι μόνο τα βλέπει καλά, αλλά και τα συγκρίνει με τα δικά του, τα οποία πάντοτε  βρίσκει πιο ελαφριά. 'Οσο περισσότερο, όμως αυξάνεται στα μάτια του η προσωπική του αξία, όσο αυξάνεται η αυτοδικαίωσή του, τόσο μειώνεται η θεία χάρη, που προσφέρεται δωρεάν σ'όσους μετανοούν. Και όσο μειώνεται η χάρη, τόσο εξασθενεί στην καρδιά του το αίσθημα της μετάνοιας, ώσπου σβήνει τελείως. 'Οταν εξασθενήσει το αίσθημα της μετάνοιας στην καρδιά, η πνευματική πορεία του ανθρώπου γίνεται πολύ δύσκολη. Και όταν το αίσθημα αυτό σβήσει τελείως, τότε πια ο άνθρωπος βγαίνει από τον δρόμο της σωτηρίας και παίρνει τον δρόμο της αλαζονείας και της αυταπάτης, όπου χάνει την αγία αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον. Ο Κύριος, ωστόσο, είπε για την μακάρια εκείνη αμαρτωλή: " Οι πολλές της αμαρτίες συγχωρήθηκαν, επειδή αγάπησε πολύ. 'Οποιος νομίζει ότι (δεν έχει μεγάλο χρέος αμαρτιών και ότι, επομένως, ) του συγχωρούνται λίγες αμαρτίες, αυτός αγαπά λίγο".
'Οποιος έχει προσβληθεί από την ασθένεια του φαρισαϊσμού, δεν θα προκόψει ποτέ πνευματικά.
Το πετρωμένο έδαφος του χωραφιού της καρδιάς του δεν δίνει καρπό. Απαραίτητη προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας είναι η καλλιέργεια της καρδιάς με τη μετάνοια και το πότισμά της με τα κατανυκτικά δάκρυα. Αληθινή συμφορά είναι η έλλειψη πνευματικής προκοπής.

****

Εις το Απόδειπνον

Μεγάλη Τρίτη εσπέρας

Τριώδιον, ποίημα Ανδρέου Κρήτης

'Ηχος γ'

Ου Φαρισαίοις Σωτήρ,

ου τω Σίμωνι μόνω,

κατηξίωσας άμα,

εις εστίασιν ελθείν'

αλλ' ήδη και τελώναι,

ομού και πόρναι,

την σην,

αντλούσιν ευσπλαγχνίαν.

 

[...] Αλλά η βλαπτικότητα του φαρισαϊσμού δεν περιορίζεται στην πρόκληση ψυχικής ακαρπίας. Ο ιός, θα έλεγα, του φαρισαϊσμού είναι ολέθριος και θανατηφόρος. Γιατί όχι μόνον αχρηστεύει τα καλά έργα του ανθρώπου, αλλά τα κάνει επιζήμια για την ψυχή του, η οποία τελικά καταδικάζεται από το Θεό!.

Αυτό το έδειξε ο ίδιος ο Κύριος με την παραβολή του τελώνη και του Φαρισαίου, οι οποίοι προσευχήθηκαν ταυτόχρονα στο ναό του Θεού. Ο Φαρισαίος, κοιτάζοντας τον εαυτό του, δεν του έβρισκε κάτι για το οποίο να χρειάζεται μετάνοια, κάτι που να του εμπνέει καρδιακή συντριβή. Απεναντίας,

του έβρισκε πολλά, που τον έκαναν να αισθάνεται ικανοποίηση και αυτοθαυμασμό. 'Εβλεπε πως είχε νηστεία. 'Εβλεπε πως είχε ελεημοσύνη. Δεν έβλεπε, ωστόσο, αμαρτίες σαν εκείνες που έβλεπε ή νόμιζε ότι έβλεπε στους άλλους και που τον σκανδάλιζαν. Και λέω "νόμιζε ότι έβλεπε", επειδή για ξένα σκάνδαλα είχε μάτια ολάνοιχτα' τόσο, που έβλεπε στον πλησίον αμαρτήματα τα οποία είχε πλάσει η πονηρή του φαντασία. Μολαταύτα, ο Φαρισαίος, μέσα στην αυταπάτη του, δοξάζει το Θεό για την ψυχική του κατάσταση! Πίσω από το προσωπείο της ευγνωμοσύνης πρός το Θεό κρύβει την έπαρσή του, την κρύβει κι από τον ίδιο του τον εαυτό!

Με μια επιπόλαιη ματιά που έριχνε στο νόμο του Θεού, έβγαζε το συμπέρασμα ότι τον τηρούσε και ότι, επομένως, ήταν ευάρεστος στον Κύριο. Ξεχνούσε, όμως, ότι η εντολή του Κυρίου είναι "πολύ πλατιά", σύμφωνα με την έκφραση του ψαλμωδού. Ξεχνούσε ότι μπροστά στο Θεό ακόμα και

"ο ουρανός δεν είναι καθαρός". Ξεχνούσε ότι ο Θεός δεν αποδέχεται ούτε θυσίες ούτε ολοκαυτώματα, όταν αυτά δεν συνοδεύονται από πνεύμα συντετριμμένο και καρδία ταπεινωμένη. Ξεχνούσε ότι στην ίδια την καρδιά πρέπει να φυτευθεί ο νόμος του Θεού, για να αποκτήσει αυτή την αληθινή, τη μακάρια, την πνευματική αρετή.Τέτοια αρετή αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της στην ψυχή μόνο όταν ο άνθρωπος αισθανθεί την πνευματική του φτώχεια και αποφασίσει να τηρήσει το θέλημα του Θεού.

Ο κενόδοξος Φαρισαίος νομίζει ότι ευχαριστεί, νομίζει ότι δοξολογεί τον Θεό: "Θεέ μου, σ'ευχαριστώ που εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, άρπαγας, άδικος, μοιχός". Απαριθμεί αμαρτήματα φανερά, αμαρτήματα που μπορούν να γίνουν αντιληπτά απ'όλους. Για ψυχικά πάθη, όπως είναι η υπερηφάνεια, η πονηριά, το μίσος, ο φθόνος, η υποκρισία, δεν λέει λέξη! αυτά ακριβώς, όμως , είναι που χαρακτηρίζουν τον τύπο του Φαρισαίου! αυτά ακριβώς είναι που σκοτίζουν την ψυχή , τη νεκρώνουν, την κάνουν ανίκανη για μετάνοια.

Αυτά ακριβώς είναι που σβήνουν την αγάπη προς τον πλησίον.

Αυτά ακριβώς είναι που γεννούν τον όλο ψυχρότητα, τον όλο εγωϊσμό, τον όλο μίσος σκανδαλισμό! Ο κενόδοξος Φαρισαίος νομίζει ότι ευχαριστεί τον Θεό για τα καλά του έργα.

Μα ο Θεός τον αποστρέφεται. Ο Θεός τον στηλιτεύει με τα φοβερά τούτα λόγια: " 'Οποιος υψώνει τον εαυτό του, θα ταπεινωθεί".

Από το βιβλίο "Ασκητικές Εμπειρίες Β'"

του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ

Υάκινθος