Η προσωπογραφία

Tου Άγίου Πατρός ημών Διαδόχου Φωτικής
Από "Τα 100 πρακτικά κεφάλαια" (κεφάλαια 76-100)

89. Δύο καλά μας προμηθεύει η θεία χάρη με το Βάπτισμα, από τα οποία το ένα είναι απείρως ανώτερο από το άλλο. Το ένα το χαρίζει αμέσως: μας ανακαινίζει με το νερό του Βαπτίσματος και λαμπρύνει όλες τις γραμμές της ψυχής, δηλαδή την «εικόνα» του Θεού μέσα μας, και μας καθαρίζει από κάθε κηλίδα της αμαρτίας. Το δεύτερο αγαθό —το «καθ' ομοίωσιν»— η χάρη περιμένει να το πραγματοποιήσει μαζί μας. Όταν λοιπόν αρχίσει ο νους με πολλή αίσθηση να γεύεται την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος, τότε πρέπει να γνωρίζομε ότι η χάρη άρχισε να ζωγραφίζει πάνω στο «κατ' εικόνα», το «καθ' ομοίωσιν». Οι ζωγράφοι στην αρχή ιχνογραφούν το σχήμα του ανθρώπου, και σιγά-σιγά, προσθέτοντας τα διάφορα χρώματα, φτάνουν να απεικονίσουν μέχρι και τις τρίχες τη μορφή αυτού που ζωγραφίζουν. Έτσι και η θεία χάρη, πρώτα με το Βάπτισμα ρυθμίζει το «κατ' εικόνα», επαναφέροντας τον άνθρωπο στο τι ήταν όταν δημιουργήθηκε. Και όταν δει ότι με όλη τη διάθεσή μας επιθυμούμε το κάλλος της «ομοιώσεως» και ότι στεκόμαστε γυμνοί και άφοβοι στο εργαστήριό της, τότε ζωγραφίζει αρετή πάνω στην αρετή και προσθέτει στη μορφή της ψυχής δόξα πάνω στη δόξα και της προσδίδει τον χαρακτήρα της ομοιώσεως. Ώστε η αίσθηση μάς φανερώνει ότι διαμορφωνόμαστε στο «καθ' ομοίωσιν», αλλά την τελειότητα της ομοιώσεως θα τη γνωρίσομε από τον φωτισμό. Ο νους αποκτά με την αίσθηση όλες τις αρετές με κάποιο μέτρο και κάποια τάξη ανέκφραστη, όταν προχωρεί στην τελειότητα· αλλά την πνευματική αγάπη δεν μπορεί κανείς να την αποκτήσει αν δεν φωτιστεί από το Άγιο Πνεύμα με κάθε εσωτερική πληροφορία. Γιατί αν ο νους δεν πάρει τελείως το «καθ' ομοίωσιν» μέσω του θείου φωτός, όλες σχεδόν τις άλλες αρετές μπορεί να τις έχει, αλλά είναι αμέτοχος ακόμη της τέλειας αγάπης. Όταν ομοιωθεί με την αρετή του Θεού (εννοώ όσο μπορεί ο άνθρωπος να ομοιωθεί με το Θεό), τότε έχει πάνω του και την ομοίωση της θείας αγάπης. Σε μια προσωπογραφία όταν προστεθεί στο σχέδιο η κατάλληλη απόχρωση από κάθε χρώμα, η προσωπογραφία μοιάζει στον εικονιζόμενο ακόμη και στο μειδίαμα. Έτσι και σ' εκείνους που ζωγραφίζονται από τη θεία χάρη για να γίνουν «καθ' ομοίωσιν», όταν προστεθεί ο φωτισμός της αγάπης, τότε φανερώνει ότι το «κατ' εικόνα» βρίσκεται καθ' ολοκληρίαν στην ωραιότητα του «καθ' ομοίωσιν». Καμιά άλλη αρετή δεν μπορεί να προξενήσει απάθεια στην ψυχή, παρά μόνο η αγάπη. Γιατί η αγάπη είναι εκπλήρωση όλου του νόμου(Ρωμ. 13, 10). Ώστε λοιπόν ξανακαινουργώνεται μέρα με την ημέρα ο εσωτερικός μας άνθρωπος(Β΄ Κορ. 4, 16) με τη γεύση της αγάπης, και ολοκληρώνεται όταν φτάσει στην τελειότητά της.

πηγή : Ομολογία Πίστεως

πηγή: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, α΄τόμος, σελ. 310-325

 

Υ.C.

 

Η αθώα αμαρτία

Να ομιλώμεν περί αθώας αμαρτίας ισοδυναμεί με το να ομιλώμεν περί του νεογεννήτου τυφλού λύκου.
Να ομιλώμεν περί μικράς αμαρτίας ισοδυναμεί με το να ομιλώμεν περί του σπόρου του αγροστέμματος.
Η αθώα αμαρτία και η μικρά αμαρτία έχουν μέγα μέλλον.
'Οσον ασήμαντον και άν είναι το παρελθόν μιάς αμαρτίας και το παρόν αβλαβές, το μέλλον κάθε αμαρτίας είναι ανυπολογίστως μέγα.
'Ενας μολυσμένος ποντικός αναστατώνει πολλάς πόλεις, προκαλεί αυστηρόν λοιμοκαθαρτήριον και κινητοποιεί εναντίον του ολοκλήρους στραούς. Και ιδού: η πλέον αθώα και η μικροτέρα αμαρτία είναι φορεύς και προάγγελος φρικτοτέρου κακού από ό,τι είναι ο μολυσμένος ποντικός.
Ανάστα και συνέγειρε και σύ όλην την πόλιν της ψυχής σου εναντίον αυτού του φρικτού προάγγελου του κακού. Δημιούργησε το σιδηρούν λοιμοκαθαρτήριον πέριξ αυτού και κινητοποίησε όλας τας καλάς δυνάμεις εντός σου.

Από το βιβλίο " Στοχασμοί περί του καλού και του κακού "

Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Υάκινθος

Όσιος Παΐσιος: Η δύναμη του καλού λογισμού

- Γέροντα, στην Παλαιά Διαθήκη, στο Δ’ βιβλίο των Μακκαβαίων, αναφέρεται: Ο ευσεβής λογισμός δεν είναι εκριζωτής των παθών, άλλα ανταγωνιστής. Τί σημαίνει;
- Κοίταξε νά δής: Τά πάθη είναι βαθιά ριζωμένα μέσα μας, αλλά ό ευσεβής, ό καλός λογισμός μας βοηθάει νά μην υποδουλωνώμαστε σ’ αυτά.
Οταν ο άνθρωπος φέρνη όλο καλούς λογισμούς και σταθεροποίηση μιά καλή κατάσταση, τά πάθη παύουν νά ενεργούν, οπότε είναι σάν νά μήν υπάρχουν. Δηλαδή ό ευσεβής λογισμός δεν ξερριζώνει τά πάθη, αλλά τά πολεμάει και μπορεί νά τά καταβάλη. Νομίζω, ό συγγραφεύς περιγράφει τί μπόρεσαν νά υποφέρουν οί Άγιοι Επτά Παίδες, ή μητέρα τους Άγια Σολομονή και ό διδάσκαλος τους Άγιος Έλεάζαρος, έχοντας ευσεβείς λογισμούς, γιά νά δείξη ακριβώς τήν δύναμη τοϋ καλού λογισμού.

Ένας καλός λογισμός ισοδυναμεί με μια πολύωρη αγρυπνία! Έχει μεγάλη δύναμη. Όπως τώρα κάποια νέα όπλα σταματούν μέ ακτίνες λέιζερ τον πύραυλο στην βάση του και τον εμποδίζουν νά έκτοξευθη, έτσι και οι καλοί λογισμοί προλαβαίνουν και καθηλώνουν τους κακούς λογισμούς στά αεροδρόμια του διαβόλου, άπό τά όποια ξεκινούν. Γι’ αυτό προσπαθήστε, όσο μπορείτε, πρίν προλάβη ό πειρασμός νά σας φυτέψη κακούς λογισμούς, νά φυτεύετε εσείς καλούς λογισμούς, γιά νά γίνη ή καρδιά σας ανθόκηπος καί νά συνοδεύεται ή προσευχή σας άπό τήν θεία ευωδία της καρδίας σας.

Όταν κανείς κρατά έστω καί λίγο αριστερό, δηλαδή κακό, λογισμό γιά κάποιον, οποιαδήποτε άσκηση καί άν κάνη, νηστεία, αγρυπνία κ.λπ., πάει χαμένη. Σέ τί θά τον βοηθήση ή άσκηση, άν δεν αγωνίζεται παράλληλα νά μή δέχεται τους κακούς λογισμούς; Γιατί νά μήν άδειάση άπό το πιθάρι πρώτα όλο το κατακάθι τού λαδιού, πού είναι μόνο γιά σαπούνι, καί ύστερα νά βάλη το καλό λάδι, άλλα βάζει το καλό μέ το άχρηστο καί το μουρνταρεύει;

Ένας αγνός, καλός, λογισμός έχει μεγαλύτερη δύναμη άπό κάθε άσκηση. Κάποιος νέος λ.χ. πολεμείται άπό τον διάβολο καί έχει ακάθαρτους λογισμούς καί κάνει αγρυπνίες, νηστείες, τριήμερα, γιά νά απαλλαγή άπό αυτούς. Ένας αγνός λογισμός όμως πού θά φέρη έχει μεγαλύτερη δύναμη καί άπό τις αγρυπνίες καί άπό τις νηστείες πού κάνει καί τον βοηθάει πιο θετικά.

- Γέροντα, όταν λέτε αγνός λογισμός, αναφέρεσθε μόνο σέ ειδικά θέματα ή καί σέ γενικώτερα;

- Καί σέ γενικώτερα. Γιατί ό άνθρωπος, όταν τά βλέπη όλα μέ καλούς λογισμούς, εξαγνίζεται καί χαριτώνεται άπό τον Θεό. 
 Μέ τους αριστερούς λογισμούς κατακρίνει και αδικεί τους άλλους, εμποδίζει την θεία Χάρη να ερθη, και έρχεται έπειτα ό διάβολος καί τον αλωνίζει.

- Δηλαδή, Γέροντα, επειδή κατακρίνει, δίνει δικαίωμα στον διάβολο να τον αλωνίση;

- Ναί. Όλη ή βάση είναι ό καλός λογισμός. Αυτό είναι πού ανεβάζει τον άνθρωπο, τον αλλοιώνει προς το καλό. Πρέπει να φθάση κανείς στο σημείο να τά βλέπη όλα καθαρά. Είναι αυτό πού είπε ό Χριστός: ­Μή κρίνετε κατ’ όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνατε. Μετά φθάνει ό άνθρωπος σε μία κατάσταση πού βλέπει τά πάντα μέ τά πνευματικά μάτια όχι μέ τά ανθρώπινα. Όλα τά δικαιολογεί, μέ την καλή έννοια.

Πρέπει νά προσέχουμε νά μή δεχώμαστε τά πονηρά τηλεγραφήματα του διαβόλου, γιά νά μή μολύνουμε ­τον Ναόν τον Αγίου Πνεύματος καί άπομακρυνθή ή Χάρις του Θεού, μέ αποτέλεσμα νά σκοτισθούμε. Το Άγιο Πνεύμα, όταν δη τήν καρδιά μας αγνή, έρχεται καί κατοικεί μέσα μας, γιατί αγαπάει τήν αγνότητα – γι’ αυτό καί παρουσιάσθηκε σάν περιστέρι.

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Γ’
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
πηγή: εν αιθρίαhttp://www.agioritikovima.gr
Πατερικός

Πλατυτέρα

[...]
'Αλλη παράσταση που αναφέρεται στο δογματικό κύκλο έχουμε και στην κόγχη του ιερού Βήματος. Εκεί ιστορείται η Θεοτόκος ως Δεομένη και άλλοτε ως ένθρονη Βρεφοκρατούσα-Πλατυτέρα. Η Δεομένη Θεοτόκος, ή η Πλατυτέρα, ιστορούμενη στο τεταρτοσφαίριο αυτό της κόγχης, επειδή το αρχιτεκτονικό αυτό τμήμα του Ναού ενώνει τον τρούλλο, ο οποίος συμβολίζει τόν ουρανό, με την γή, το δάπεδο του Ναού, όπου βρίσκονται οι πιστοί, δημιουργεί έντονη την αίσθηση ότι μας επανενώνει με τον Ουρανό. Παρίσταται λοιπόν η Θεοτόκος μεταξύ ουρανού και γής, διότι είναι Εκείνη που μεσιτεύει για την σωτηρία μας, είναι Εκείνη που σύναψε τα άνω με τα κάτω, με το Τέκνο που φέρνει στίς αγκάλες της.

 

Η  τριετίζουσα τω σώματι,

και πολυετής εν τω πνεύματι,

η πλατυτέρα ουρανών,

και των άνω Δυνάμεων,

υπερτέρα ευφημείσθω,

εν ωδαίς η Θεόνυμφος.

Εις τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου

Από τον Κανόνα

'Ηχος α'

Η Δεομένη Θεοτόκος προσωποποιεί την Εκκλησία στο έργο της μεσιτείας. Η Βρεφοκρατούσα εκφράζει το έργο της ενσαρκώσεως. Είτε όμως ως Δεομένη ιστορείται η Θεοτόκος, είτε ως Βρεφοκρατούσα, "είναι εκείνη που δείχνει το δρόμο, οδηγεί και επανενώνει όλους τους πιστούς σε ευχαριστιακή Σύναξη και καλύπτει τόν κόσμο με το προστατευτικό της πέπλο".
Την ίδια θέση βρίσκουμε και στα κείμενα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ότι δηλαδή η Δεομένη Παρθένος εικονίζει τη διακονία της προσευχής, το χάρισμα της μεσιτείας, διότι " καμιά δωρεά δεν έγινε δεκτή στήν Εκκλησία χωρίς τη συνδρομή της Μητέρας του Θεού, η οποία είναι προοίμιο της θριαμβεύουσας Εκκλησίας".

Η πύλη η ένδοξος,

η λογισμοίς αδιόδευτος,

τας πύλας διάρασα,

τας του Ναού του Θεού,

νυν προτρέπεται,

ημάς συνεισελθόντας,

τα θεία θαυμάσια,

κατατρυφήσαι αυτής.

Εις τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου

Από τον Κανόνα

'Ηχος δ'

 

Το  βλέμμα του πιστού λοιπόν που μπαίνει μέσα στο Ναό για να προσευχηθεί, πέφτει πρώτα στήν πύλη της εισόδου όπου είναι ο Χριστός, η "Θύρα", έπειτα στόν τρούλλο που είναι ο

Παντοκράτορας και αμέσως μετά στην κόγχη, στο τεταρτοσφαίριο της Πλατυτέρας.

 

 Εν γαστρί σου χωρητός,

ο αχώρητος παντί,

Θεομήτορ γεγονώς,

προελήλυθεν εκ σού,

πανάχραντε,

διπλούς τη φύσει,

Θεός και άνθρωπος.

Εις τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου

Από τον Κανόνα

Θεοτοκίον

'Ηχος α'

'Ετσι η ψυχή του εισερχόμενου κατανύσσεται, η αίσθηση του υπερβατικού και του αιώνιου τον εγγίζει άμεσα και τον προτρέπει να εναγκαλισθεί τον δογματικό κύκλο της εικονογραφίας και να ζήσει έντονα ότι πράγματι ο ορθόδοξος Ναός προσφέρεται στούς ανθρώπους σαν ένας χώρος όπου, ενώ βρίσκονται σ' αυτήν την ζωή, μπορούν και να την ξεχάσουν, να βιώσουν ότι ζούν στήν άνω Βασιλεία.  [...]

 

Ευλογούμεν Πατέρα,

Υιόν, και 'Αγιον Πνεύμα,

 τον Κύριον.

 

Υμνείσθω τρισάγιος,

Πατήρ και ο Υιός,

και Πνεύμα το Άγιον,

αμέριστος Μονάς,

η μία Θεότης,

η κρατούσα δρακί,

την σύμπασαν κτίσιν,

εις πάντας τους αιώνας.

Εις τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου....Από τον Κανόνα

Δοξαστικόν
'Ηχος α'

Από το βιβλίο  " Τι ξέρεις εσύ για τις εικόνες; "
Εκδόσεις Ετοιμασία
Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Καρέας

 

Υάκινθος