Ιερά Μονή Φιλανθρωπινών - Λίμνη των Ιωαννίνων
Η Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπινών βρίσκεται σε μικρό λόφο στη νοτιοδυτική πλευρά του χωριού, χαμηλά προς τη λίμνη. Είναι το αρχαιότερο από τα μοναστήρια του νησιού.
Διακρίνουμε το διώροφο κτίριο των κελιών και αριστερά βλέπουμε εξωτερικά το καθολικό της μονής.
Περνώντας τον περίβολο του μοναστηριού βρισκόμαστε μπροστά στα κτίρια της μονής. Το καθολικό της μονής, το διώροφο κτίριο των κελιών και την ερειπωμένη τράπεζα. Ο πρώτος ναός χτίστηκε το 1292. Το όνομά του, όπως μας μαρτυρεί η επιγραφή που βρίσκεται στο ναό, συνδέεται με τη μεγάλη Βυζαντινή οικογένεια των Φιλανθρωπινών. Πολλά μέλη της οικογένειας είχαν σπουδαία θέση και μεγάλα αξιώματα στη διοίκηση του Βυζαντινού Κράτους.
Σύμφωνα λοιπόν με την επιγραφή που προαναφέραμε, κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Μιχαήλ Φιλανθρωπινός, ιερέας και οικονόμος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων. Ήταν μορφωμένος κληρικός και είχε εκλεγεί Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Δεν πρόλαβε να πάρει το χρίσμα της αρχιεροσύνης, γιατί πέθανε το 1342 καθώς πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη. Η Μονή εκτός από αυτήν την ονομασία λέγεται και Σπανού. Πρέπει όμως να σχετίζεται με κάποια οικογένεια που είχε αυτό το όνομα και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ευεργέτησε το μοναστήρι. Εκείνη την εποχή, πολλοί ήταν εκείνοι που προσέφεραν οικονομική βοήθεια στις μονές, γιατί αυτές πρόσφεραν σημαντικό έργο στην παιδεία και τη χριστιανοσύνη.
Ο ναός παρουσιάζει εξωτερικά τη μορφή τρίκλιτης Βασιλικής.
Μπαίνουμε από το νότιο εξωνάρθηκα. Αριστερά της εισόδου πέφτει το μάτι μας σε τοιχογραφίες με πρωτότυπο θέμα. Ολόσωμοι οι επτά φιλόσοφοι της Αρχαίας Ελλάδος Πλάτων, Απολλώνιος, Σόλων, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκυδίδης, Χείλων. Η παρουσία τους στο νάρθηκα συμβολίζει τη σύνδεση Χριστιανισμού και Αρχαίας σκέψης.
Στο βόρειο τοίχο του εξωνάρθηκα σε μια αβαθή κόγχη εικονίζεται δεξιά ο Άγιος Νικόλαος και αριστερά γονατισμένοι προσεύχονται σε αυτόν οι πέντε Φιλανθρωπινοί κτήτορες, ηγούμενοι και δάσκαλοι της Μονής. Κάτω από τη συγκινητική αυτή δέηση, είναι πιθανώς ενταφιασμένος ο κτήτορας της Μονής Μιχαήλ Φιλανθρωπινός.
Δεν υπήρχε σημείο στους τοίχους του ναού, που να μην έχει καλυφθεί με αγιογραφίες. Η έκταση τους στο σύνολο τους καλύπτει εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα. Τα θέματά τους είναι παρμένα από τη ζωή του Χριστού, της Παναγίας, των Αγίων και από τις ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης.
Σε μια καμάρα του νάρθηκα είναι ιστορημένος ο Χριστός ως ο Μεγάλης βουλής Άγγελος.
Αρχίζοντας από το ιερό, η κύρια εικόνα είναι η Πλατυτέρα, που πλαισιώνεται με παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη. Κάτω από την εικόνα της Πλατυτέρας φαίνεται καθαρά η μια πρωτότυπη και μεγαλειώδης παράσταση της Θείας Λειτουργίας. Σημαντικές αγιογραφίες αυτής της σύνθεσης είναι:
Η Ανάσταση του υιού της χήρας στη Ναίν και η εις Άδου κάθοδος του Χριστού.
Στην κεντρική καμάρα του κυρίως ναού δεσπόζει η εικόνα του Παντοκράτορα πλαισιωμένη από ουράνιες δυνάμεις και προφήτες. Ολόσωμοι Άγιοι με ένα κόσμημα μπροστά Νικήτας, Προκόπιος, Ευστάθιος…στο νότιο τοίχος του ναού.
Στο δυτικό τοίχο υπάρχουν γεγονότα από τη ζωή του Χριστού όπως: η γέννηση του Χριστού, ο πολλαπλασιασμός των άρτων, η θεραπεία της συγκύπτουσας, η ίαση της κόρης της Χαναναίας, η Αποκαθήλωση και ο Επιτάφιος Θρήνος.
Σε μια άλλη σύνθεση βλέπουμε:
Τους Προφήτες, τον Χριστό πάνω στα κύματα, την κλήση του Πέτρου, το Χριστό να τιμά τους ανέμους και τη θάλασσα, την ίαση των 10 λεπρών, τον λιθοβολισμό της αμαρτωλής γυναίκας, την ξηρανθίσα συκή, την ίαση του δούλου του εκατόνταρχου, την ίαση της πεθεράς του Πέτρου.
Μας άρεσαν πολύ οι συνδυασμοί και η ζωηρότητα των χρωμάτων και ιδιαίτερα η ένταση του κόκκινου που δεν συναντούμε στις σύγχρονες αγιογραφίες.
Από τον κύκλο της ζωής του Χριστού ξεχωρίζουν η Βαϊοφόρος και η Μεταμόρφωση του Χριστού.
Η μεγάλη καλλιτεχνική αξία των αγιογράφων οφείλεται στους αριστοτέχνες αγιογράφους της εποχής, οι οποίοι έρχονταν σε επαφή με τα μεγάλα κέντρα της Κρήτης και της Κωνσταντινούπολης.
Έτσι αποδίδονται τόσο ζωντανά τα μαρτύρια των Αγίων της εκκλησίας μας όοπως του Αγίου Σιμεών, Στυλίτου, Αγίου Μάμα, Αγίου Κυπριανού, Αγίου Διονυσίου, Αγίου Ιωάννου Χοζεβίτου.
Ξεχωριστές είναι οι αγιογραφίες με τον Άγιο Νικόλαο, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός.
Οι αγιογράφοι ζωγράφιζαν εμπνεόμενοι από ιερή ευλάβεια. Πίστευαν ότι ο Θεός κατεύθυνε το χέρι τους γι΄ αυτό και δεν υπέγραφαν τις αγιογραφίες. Πέρα από αυτό όμως παρέμειναν ευαίσθητοι καλλιτέχνες, οι οποίοι δημιούργησαν και άλλα έργα μη θρησκευτικά.
Η καλλιτεχνική τους ευαισθησία φαίνεται από τα διακοσμητικά θέματα που παρεμβάλλονται στις παραστάσεις παρμένα κυρίως από το φυσικό κόσμο.
Στο μοναστήρι των Φιλανθρωπινών ζει ο θρύλος της παρουσίας του κρυφού σχολειού. Οι δυο κρύπτες που έδωσαν την ιδέα της παρουσίας του κρυφού σχολειού σε αυτό το χώρο, θα χρησίμευαν ίσως, ώστε να κρύβονται εκεί ιερά κειμήλια.
πηγή : Νέα Ακρόπολη Ιωαννίνων
Διακρίνουμε το διώροφο κτίριο των κελιών και αριστερά βλέπουμε εξωτερικά το καθολικό της μονής.
Περνώντας τον περίβολο του μοναστηριού βρισκόμαστε μπροστά στα κτίρια της μονής. Το καθολικό της μονής, το διώροφο κτίριο των κελιών και την ερειπωμένη τράπεζα. Ο πρώτος ναός χτίστηκε το 1292. Το όνομά του, όπως μας μαρτυρεί η επιγραφή που βρίσκεται στο ναό, συνδέεται με τη μεγάλη Βυζαντινή οικογένεια των Φιλανθρωπινών. Πολλά μέλη της οικογένειας είχαν σπουδαία θέση και μεγάλα αξιώματα στη διοίκηση του Βυζαντινού Κράτους.
Σύμφωνα λοιπόν με την επιγραφή που προαναφέραμε, κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Μιχαήλ Φιλανθρωπινός, ιερέας και οικονόμος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων. Ήταν μορφωμένος κληρικός και είχε εκλεγεί Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Δεν πρόλαβε να πάρει το χρίσμα της αρχιεροσύνης, γιατί πέθανε το 1342 καθώς πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη. Η Μονή εκτός από αυτήν την ονομασία λέγεται και Σπανού. Πρέπει όμως να σχετίζεται με κάποια οικογένεια που είχε αυτό το όνομα και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ευεργέτησε το μοναστήρι. Εκείνη την εποχή, πολλοί ήταν εκείνοι που προσέφεραν οικονομική βοήθεια στις μονές, γιατί αυτές πρόσφεραν σημαντικό έργο στην παιδεία και τη χριστιανοσύνη.
Ο ναός παρουσιάζει εξωτερικά τη μορφή τρίκλιτης Βασιλικής.
Μπαίνουμε από το νότιο εξωνάρθηκα. Αριστερά της εισόδου πέφτει το μάτι μας σε τοιχογραφίες με πρωτότυπο θέμα. Ολόσωμοι οι επτά φιλόσοφοι της Αρχαίας Ελλάδος Πλάτων, Απολλώνιος, Σόλων, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκυδίδης, Χείλων. Η παρουσία τους στο νάρθηκα συμβολίζει τη σύνδεση Χριστιανισμού και Αρχαίας σκέψης.
Στο βόρειο τοίχο του εξωνάρθηκα σε μια αβαθή κόγχη εικονίζεται δεξιά ο Άγιος Νικόλαος και αριστερά γονατισμένοι προσεύχονται σε αυτόν οι πέντε Φιλανθρωπινοί κτήτορες, ηγούμενοι και δάσκαλοι της Μονής. Κάτω από τη συγκινητική αυτή δέηση, είναι πιθανώς ενταφιασμένος ο κτήτορας της Μονής Μιχαήλ Φιλανθρωπινός.
Δεν υπήρχε σημείο στους τοίχους του ναού, που να μην έχει καλυφθεί με αγιογραφίες. Η έκταση τους στο σύνολο τους καλύπτει εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα. Τα θέματά τους είναι παρμένα από τη ζωή του Χριστού, της Παναγίας, των Αγίων και από τις ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης.
Σε μια καμάρα του νάρθηκα είναι ιστορημένος ο Χριστός ως ο Μεγάλης βουλής Άγγελος.
Αρχίζοντας από το ιερό, η κύρια εικόνα είναι η Πλατυτέρα, που πλαισιώνεται με παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη. Κάτω από την εικόνα της Πλατυτέρας φαίνεται καθαρά η μια πρωτότυπη και μεγαλειώδης παράσταση της Θείας Λειτουργίας. Σημαντικές αγιογραφίες αυτής της σύνθεσης είναι:
Η Ανάσταση του υιού της χήρας στη Ναίν και η εις Άδου κάθοδος του Χριστού.
Στην κεντρική καμάρα του κυρίως ναού δεσπόζει η εικόνα του Παντοκράτορα πλαισιωμένη από ουράνιες δυνάμεις και προφήτες. Ολόσωμοι Άγιοι με ένα κόσμημα μπροστά Νικήτας, Προκόπιος, Ευστάθιος…στο νότιο τοίχος του ναού.
Στο δυτικό τοίχο υπάρχουν γεγονότα από τη ζωή του Χριστού όπως: η γέννηση του Χριστού, ο πολλαπλασιασμός των άρτων, η θεραπεία της συγκύπτουσας, η ίαση της κόρης της Χαναναίας, η Αποκαθήλωση και ο Επιτάφιος Θρήνος.
Σε μια άλλη σύνθεση βλέπουμε:
Τους Προφήτες, τον Χριστό πάνω στα κύματα, την κλήση του Πέτρου, το Χριστό να τιμά τους ανέμους και τη θάλασσα, την ίαση των 10 λεπρών, τον λιθοβολισμό της αμαρτωλής γυναίκας, την ξηρανθίσα συκή, την ίαση του δούλου του εκατόνταρχου, την ίαση της πεθεράς του Πέτρου.
Μας άρεσαν πολύ οι συνδυασμοί και η ζωηρότητα των χρωμάτων και ιδιαίτερα η ένταση του κόκκινου που δεν συναντούμε στις σύγχρονες αγιογραφίες.
Από τον κύκλο της ζωής του Χριστού ξεχωρίζουν η Βαϊοφόρος και η Μεταμόρφωση του Χριστού.
Η μεγάλη καλλιτεχνική αξία των αγιογράφων οφείλεται στους αριστοτέχνες αγιογράφους της εποχής, οι οποίοι έρχονταν σε επαφή με τα μεγάλα κέντρα της Κρήτης και της Κωνσταντινούπολης.
Έτσι αποδίδονται τόσο ζωντανά τα μαρτύρια των Αγίων της εκκλησίας μας όοπως του Αγίου Σιμεών, Στυλίτου, Αγίου Μάμα, Αγίου Κυπριανού, Αγίου Διονυσίου, Αγίου Ιωάννου Χοζεβίτου.
Ξεχωριστές είναι οι αγιογραφίες με τον Άγιο Νικόλαο, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός.
Οι αγιογράφοι ζωγράφιζαν εμπνεόμενοι από ιερή ευλάβεια. Πίστευαν ότι ο Θεός κατεύθυνε το χέρι τους γι΄ αυτό και δεν υπέγραφαν τις αγιογραφίες. Πέρα από αυτό όμως παρέμειναν ευαίσθητοι καλλιτέχνες, οι οποίοι δημιούργησαν και άλλα έργα μη θρησκευτικά.
Η καλλιτεχνική τους ευαισθησία φαίνεται από τα διακοσμητικά θέματα που παρεμβάλλονται στις παραστάσεις παρμένα κυρίως από το φυσικό κόσμο.
Στο μοναστήρι των Φιλανθρωπινών ζει ο θρύλος της παρουσίας του κρυφού σχολειού. Οι δυο κρύπτες που έδωσαν την ιδέα της παρουσίας του κρυφού σχολειού σε αυτό το χώρο, θα χρησίμευαν ίσως, ώστε να κρύβονται εκεί ιερά κειμήλια.
πηγή : Νέα Ακρόπολη Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου