[..] Πραγματικά εάν, όπως για κάθε πράγμα υπάρχει ο χρόνος, έτσι και για την εκτέλεση της αρετής πρέπει κανείς να ζητήση τον κατάλληλο καιρό, αυτός εδώ είναι καιρός, αυτή η τεσσαρακοστή των ημερών. Εάν δε και όλος ο βίος των ανθρώπων είναι επιτήδειος για την κατάκτηση της σωτηρίας, πολύ περισσότερο είναι ο καιρός αυτός της νηστείας’ καθ’όσον και ο αρχηγός και χορηγός της σωτηρίας μας Χριστός έκαμε την αρχή από νηστεία, και στο στάδιό της κατεπάλαισε και κατεντρόπιασε τον δημιουργό των παθών Διάβολο, που του επιτέθηκε παντοιοτρόπως. ’Οπως πραγματικά η ακρασία της κοιλιάς που αναιρεί τις αρετές είναι γεννήτρια της εμπαθείας, έτσι και η εγκράτεια, που αναιρεί τους από την ακρασία μολυσμούς, είναι γεννήτρια της απαθείας. Εάν δε η ακρασία προξενεί και προξένησε τα πάθη που δεν υπήρχαν σ’εμάς, πώς, όταν υπάρχουν, δεν θα τα αυξήση και στηρίξη, όπως η νηστεία θα τα μειώση και θα τα αφανίση; Είναι δε συζυγικαί μεταξύ τους η νηστεία και η εγκράτεια, έστω και αν για τους συνετούς ερευνητάς πότε πλεονεκτή η μία και πότε η άλλη.
Ας μη τις διαζεύξωμε λοιπόν κι εμείς τώρα, αλλά κατά την διάρκεια των πέντε ημερών της εβδομάδος ας τηρούμε περισσότερο τη νηστεία, ενώ κατά το Σάββατον και την Κυριακή ας προσέχωμε μάλλον στην εγκράτεια παρά στη νηστεία, για να ακούωμε με σύνεσι τα ευαγγελικά λόγια, τα οποία θα μας αναγγείλουν σήμερα την θαυμαστή ίαση του παραλύτου που πραγματοποιήθηκε από τον Κύριο όχι στα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Καπερναούμ.[…]
Tο καλύτερα κρυμμένο μυστικό της φαρμακοβιομηχανίας;
πηγή : Stratos Sphere
Απ’ ό,τι φαίνεται, η βιταμίνη D3 και οι ιδιότητές της, αποτελούν ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά της εποχής μας. Γιατί το λέω αυτό; Ήταν ήδη γνωστό ότι η D3 έπαιζε σημαντικό ρόλο στην υγεία των οστών. Ωστόσο, όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι, η στέρηση του οργανισμού από αυτή τη βιταμίνη, μέσω της παρεμπόδισης ενός βιολογικού μηχανισμού εκατομμυρίων ετών, έχει επιπτώσεις που πάνε πέρα από την υγεία των οστών και, μάλιστα, πολύ παραπέρα απ’ όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς…
Η έρευνα πάνω στη δράση της D3 έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία 15 χρόνια και, παρότι έχουν μόλις πρόσφατα αρχίσει να βγαίνουν οδηγίες από ερευνητές, πανεπιστήμια και οργανισμούς υγείας ανά τον κόσμο, ως προς τις επιπτώσεις που επιφέρει η έλλειψη της βιταμίνης αυτής, εν τούτοις το ζήτημα εξακολουθεί να μη λαμβάνει μεγάλη δημοσιότητα… Μήπως επειδή η επαρκής ύπαρξη της βιταμίνης D3 φαίνεται να μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης 17 διαφορετικών ειδών καρκίνου από 30% ως 77%, ανάλογα με την περίπτωση, καθώς και να αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης σε ήδη υφιστάμενες περιπτώσεις καρκίνου; Συν τις ωφέλειες σε καρδιοπάθειες, οστεοπόρωση και μια σειρά άλλες παθήσεις που “μυστηριωδώς” έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια;…
Η βιταμίνη D πρωτοδημιουργήθηκε μέσω της φωτοσύνθεσης πάνω από 750 εκ. χρόνια πριν και εμφανίστηκε σε πρώιμα είδη φυτοπλαγκτού, στους ωκεανούς. Μάλιστα, εάν νομίζετε ότι μόνο τα φυτά φωτοσυνθέτουν, κάνετε λάθος: Όταν τα πρώτα σπονδυλωτά εγκατέλειψαν τους πλούσιους σε ασβέστιο ωκεανούς και βγήκαν στην ξηρά, 350 εκ. χρόνια πριν, η βιταμίνη D έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των ειδών, καθώς μέσω αυτής ρυθμίζεται η δυνατότητα απορρόφησης ασβεστίου από τον οργανισμό, άρα και η δυνατότητα κατασκευής ισχυρού και υγιούς σκελετού. Εφόσον λοιπόν η βιταμίνη D μπορούσε να παραχθεί μόνο φωτοχημικά, τα σπονδυλωτά της ξηράς ανέπτυξαν τη δυνατότητα παραγωγής της βιταμίνης D μέσω της έκθεσης του δέρματός τους στο ηλιακό φως. Ακόμα και σήμερα, ο μηχανισμός παραμένει ίδιος — συγκεκριμένα, στο ανθρώπινο σώμα, η παραγωγή της βιταμίνης D3 ή αλλιώς της “βιταμίνης του ήλιου”, γίνεται μέσω της έκθεσης του δέρματος στο ηλιακό φως και συγκεκριμένα στην υπεριώδη ακτινοβολία UVB (με ακτινοβόληση της 7-δεϋδροχοληστερόλης του δέρματος από τις ηλιακές ακτίνες)! Αξίζει να επισημανθεί ότι η βιταμίνη D3 δεν περιέχεται σε επαρκείς ποσότητες σε τροφές, οπότε δεν είναι δυνατό να λαμβάνει όση χρειάζεται ο οργανισμός με την καθημερινή τροφή. Από την άλλη, ο σημερινός τρόπος ζωής (ο οποίος μας κρατάει κλεισμένους μέσα σε κτίρια, ντυμένους με ρούχα τον χειμώνα, αλλά και πλακωμένους με αντηλιακά το καλοκαίρι, λόγω μόδας ή λόγω του φόβου για καρκίνο του δέρματος) είτε εμποδίζει, είτε αποτρέπει την έκθεση του δέρματος στην ακτινοβολία UVB και έχει οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε έλλειψη D3.
Βιταμίνη ή ορμόνη;
Σύμφωνα με τον επιστημονικό ορισμό της λέξης (από το wikipedia), ονομάζουμε «βιταμίνη», μια οργανική ένωση που απαιτείται ως θρεπτική ουσία σε πολύ μικρές ποσότητες από έναν οργανισμό. Με άλλα λόγια, μια οργανική χημική ένωση (ή ένα συσχετιζόμενο σύνολο ενώσεων) ονομάζεται βιταμίνη όταν δεν μπορεί να συντεθεί σε επαρκείς ποσότητες από έναν οργανισμό και πρέπει να λαμβάνεται από τη διατροφή. Έτσι, ο όρος εξαρτάται τόσο από τις συγκεκριμένες συνθήκες, όσο και από το συγκεκριμένο οργανισμό. Για παράδειγμα, το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) είναι βιταμίνη για τον άνθρωπο (που δεν την παράγει το σώμα του), αλλά όχι για τα περισσότερα άλλα ζώα (που την παράγει το σώμα τους). Αντιστοίχως, τόσο η βιοτίνη όσο και βιταμίνη D, δεν πρέπει να θεωρούνται για εμάς βιταμίνες, καθώς παράγονται από το ανθρώπινο σώμα και η λήψη τους μέσω της διατροφής απαιτείται μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. Το ορθό επομένως θα ήταν, η D3 (χοληκαλσιφερόλη – cholecalciferol) να μην κατατάσσεται στις βιταμίνες, αλλά στις ορμόνες, αφού η D3 (και η D2) στη συνέχεια μεταβολίζεται στο συκώτι στην ορμόνη χαλκιδιόλη (calcifediol) ή αλλιώς 25(OH)D και, ακολούθως, στους νεφρούς λαμβάνει άλλο ένα υδροξύλιο και μετατρέπεται σε καλσιτριόλη (calcitriol) ή αλλιώς 1,25(OH)2D. Για πληρότητα πληροφόρησης σχετικά με τις τρεις μορφές της D, αναφέρω ότι η D3 (χοληκαλσιφερόλη) είναι η ανενεργή μορφή της βιταμίνης D, η 25(OH)D (χαλκιδιόλη) είναι η αποθηκεύσιμη μορφή, ενώ, τέλος, η 1,25(OH)2D (καλσιτριόλη) είναι η ενεργή μορφή.
Τι κάνει ακριβώς η βιταμίνη D;
Ως προς τις νεο-ανακαλυφθείσες ιδιότητες της βιταμίνης D και τις επιπτώσεις της έλλειψης αυτής, σας παραθέτω το παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα, για να πάρετε μια ιδέα (πηγή Vitamin D Council):
Αν και τεχνικά δεν είναι “βιταμίνη”, η βιταμίνη D ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της. Το προϊόν του μεταβολισμού της, η καλσιτριόλη, είναι στην πραγματικότητα μια σεκοστεροειδής ορμόνη (secosteroid hormone) που αλληλεπιδρά με πάνω από 2000 γονίδια (σημ. μτφ.: με 3.000 από τα 30.000, περίπου δηλαδή με το 10% του ανθρώπινου γονιδιώματος), στο ανθρώπινο σώμα. Η τρέχουσα έρευνα έχει αναδείξει την ανεπάρκεια βιταμίνης D ως σημαντικού παράγοντα στην παθολογία τουλάχιστον 17 μορφών καρκίνου, καθώς και σε καρδιακές νόσους, εγκεφαλικά επεισόδια, υπέρταση, αυτοάνοσες ασθένειες, διαβήτη, κατάθλιψη, χρόνιο πόνο, οστεοαρθρίτιδα, οστεοπόρωση, μυϊκή αδυναμία, απώλεια μυϊκής μάζας, γενετικές ανωμαλίες, περιοδοντικές νόσους, και πολλά άλλα.
Βιταμίνη D2 ή D3;
Αν παρατηρήσατε, έγραψα ότι, στο ανθρώπινο σώμα, η βιταμίνη D παράγεται ως D3. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα ζώα. Στα φυτά αντίστοιχα, παράγεται ως D2. Επομένως, εάν βρείτε “φυτικά προϊόντα, για χορτοφάγους” που να περιέχουν D3, να είστε επιφυλακτικοί· η D3 έχει μόνο ζωική προέλευση. Ωστόσο, όσον αφορά τα συμπληρώματα διατροφής, μην ανησυχείτε, δε σημαίνει ότι απαραιτήτως κάποιο ζώο ή ψάρι χάνει τη ζωή του για να εξαχθεί η D3. Η μεγαλύτερη ποσότητα παράγεται από… μαλλί προβάτου!! Από την επεξεργασία του λίπους που περιέχεται στο μαλλί, εξάγεται η ουσία λανολίνη. Στη συνέχεια, από τη λανολίνη παράγεται 7-δεϋδροχοληστερόλη, η οποία με ακτινοβόληση UVB παράγει χοληκαλσιφερόλη ή αλλιώς «βιταμίνη D3».
Μέτρηση επιπέδων D
Για να μετρηθούν τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό, χρησιμοποιείται πάντα η αιματολογική εξέταση «25 υδροξυβιταμίνη D» ή χαλκιδιόλη ή εν συντομία 25(OH)D. Η εξέταση αυτή μετράει την αποθηκεύσιμη μορφή της D. Για να είμαστε ΟΚ, καλό θα είναι η τιμή του δείκτη να κυμαίνεται κατ’ ελάχιστο από 40 έως 50 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο (ng/mL). Το νούμερο αυτό δεν θα το βρείτε σε κανέναν πίνακα του ΕΟΦ ή του FDA, αλλά βγαίνει ως συμπέρασμα μελέτης [βλέπε παράγραφο «Ποιο είναι το ιδανικό επίπεδο 25(OH)D;» στο άρθρο: Αναπληρώνοντας βιταμίνη D3] που έδειξε ότι, για τον μέσο όρο των συμμετεχόντων στην έρευνα, ο οργανισμός άρχιζε να αποθηκεύει χοληκαλσιφερόλη (D3) όταν η τιμή της χαλκιδιόλης [25(OH)D] έφτανε τα 40 ng/mL.Για να έχει αρχίσει να αποθηκεύει D3 ο οργανισμός όλων ανεξαιρέτως των συμμετεχόντων, η τιμή έπρεπε να έχει φτάσει στα 50 ng/mL. Άρα, οι ανάγκες ενός υγιούς οργανισμού αρχίζουν να καλύπτονται όταν η 25(OH)D είναι στα 40 έως 50 ng/mL, με αποτέλεσμα, πάνω από το επίπεδο αυτό, ο οργανισμός να αρχίζει να αποθηκεύει D3 για μελλοντική χρήση. Σκεπτόμενοι αντίστροφα, αυτό σημαίνει επίσης, ότι όσο πιο κάτω είναι το επίπεδό μας από τα 40-50 ng/mL, τόσο μεγαλύτερη έλλειψη σε βιταμίνη D έχει ο οργανισμός μας! Δεδομένου ότι η παραπάνω έρευνα αφορούσε υγιή άτομα, η φράση «κατ’ ελάχιστο» που χρησιμοποίησα πριν, αναφερόταν στην περίπτωση που το σώμα αντιμετωπίζει κάποια ασθένεια, όπου τότε, θεωρητικά, οι ανάγκες του σώματος θα αυξάνονται· εξ ου και ορισμένοι ερευνητές αναφέρονται σε θεωρητικά ιδανικά επίπεδα από 50 έως 80 ng/mL, ωστόσο χωρίς να υπάρχουν ερευνητικά αποτελέσματα που να το τεκμηριώνουν.
Ο πιο φυσικός τρόπος παραγωγής (και αποθήκευσης) βιταμίνης D, είναι να κάνουμε τακτική ηλιοθεραπεία το καλοκαίρι. Για βέλτιστα αποτελέσματα, θα πρέπει να εκθέτουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας σε δυνατό ήλιο, χωρίς αντηλιακό, αλλά με πολλή προσοχή, γιατί εννοείται ότι πρέπει να αποφεύγονται τα εγκαύματα. Μην σας παραξενεύει· αν βάλουμε αντηλιακό, θα μπλοκαριστούν οι ακτίνες UVB, άρα άδικος κόπος. Από την άλλη, αν βγούμε στον ήλιο πρωί ή απόγευμα, οι ακτίνες του ήλιου θα πέφτουν υπό γωνία, το οποίο σημαίνει ότι θα «αραιώνουν», ενώ επιπλέον θα πρέπει και να περάσουν μέσα από παχύτερο στρώμα ατμόσφαιρας για να φτάσουν σ’ εμάς, με τελικό αποτέλεσμα το πλήρες φιλτράρισμα του φάσματος UV (γι’ αυτό δεν καιγόμαστε αυτές τις ώρες, άλλωστε) – άρα πάλι άδικος κόπος. Επίσης, εκθέτοντας όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος, μεγιστοποιούμε την παραγωγή D3, άρα μειώνουμε τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης. Προσοχή!!! Το σημάδι για να σταματήσουμε την ηλιοθεραπεία (ή να σκεπαστούμε με ελαφρά ρούχα και καπέλο) είναι αμέσως μόλις το χρώμα του δέρματος αρχίσει να παίρνει λίγο πιο ρόδινο τόνο. Σε πολύ ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, αυτό συμβαίνει μέσα σε μόλις 5-6 λεπτά, ενώ σε πιο σκουρόχρωμες μπορεί να πάρει και 20. Τη στιγμή εκείνη, ο οργανισμός μας έχει παράξει ήδη 15 με 20 χιλιάδες IU (20.000 IU) βιταμίνης D3 και έχει μπει σε ενέργεια ο μηχανισμός μπλοκαρίσματος περαιτέρω παραγωγής. Λόγω αυτού του φυσικού προστατευτικού μηχανισμού, δεν υφίσταται πιθανότητα «υπερβολικής δόσης» D3 από ηλιοθεραπεία.
Δοσολογία συμπληρωμάτων
Ωστόσο, σε περιοχές με γεωγραφικό πλάτος πάνω από 42 μοίρες Βόρεια (δηλαδή περίπου από τη Σόφια της Βουλγαρίας και πάνω) η ακτινοβολία UVB φιλτράρεται από την ατμόσφαιρα, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται ανεπαρκής για την παραγωγή D3. Το ίδιο ισχύει και για τη ζώνη της Ελλάδας, κατά την διάρκεια του χειμώνα. Κατά την περίοδο αυτή, μία λύση είναι να λαμβάνουμε D3 από συμπληρώματα διατροφής. Για να ρυθμίζουμε με ασφάλεια τη δοσολογία, θα χρειάζεται να λαμβάνουμε τη συμβουλευτική υποστήριξη ειδικού, καθώς και να υπάρχει παράλληλη παρακολούθηση των επιπέδων 25(OH)D στο αίμα, δυο-τρεις φορές το χρόνο. Για κάποιον που ενδιαφέρεται να ξεκινήσει να λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής, αναφέρω ότι η ισχύουσα «Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση» D3 στις ΗΠΑ, αυξήθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) τον Νοέμβριο του 2010, από 400IU σε 600IU. Σύμφωνα με τις ίδιες ανακοινώσεις, το όριο της μέγιστης αποδεκτής δοσολογίας για καθημερινή μακροχρόνια λήψη, διπλασιάστηκε από τις 2.000IU στις 4.000IU. Ακόμα και έτσι, αν και τα ποσοστά αύξησης ήταν σημαντικά, εν τούτοις αυτή η απόφαση προκάλεσε αναστάτωση, απογοήτευση και απορία σε κύκλους διατροφολόγων και ερευνητών της υγείας. Ο λόγος ήταν ότι η αναθεώρηση των ορίων είχε παρακινηθεί από εκκλήσεις επιστημονικών και ιατρικών οργανώσεων, σε σχέση με τη διερεύνηση της επίδρασης της βιταμίνης D σε μια σειρά ασθενειών, πέρα από τον ήδη γνωστό ρόλο της στην υγεία των οστών. Παρόλα αυτά, δεν έγινε καμμία απολύτως αναφορά από τον FDA σε θέματα πέρα από την επίδραση της D3 στην ρύθμιση της απορρόφησης του ασβεστίου στα οστά, παρ’ όλες τις εκατοντάδες ερευνητικές αναφορές για πολύ πιο σημαντικές επιπτώσεις της έλλειψης D3, σε άλλες ασθένειες και παθήσεις — δεν έγινε ούτε θετική αναφορά, ούτε αρνητική αναφορά· απλά… καμμία αναφορά! Όπως και να ‘χει, η δοσολογία είναι σημαντικό να προσαρμόζεται ανάλογα με τα επίπεδα 25(OH)D στο αίμα. Πληροφοριακά αναφέρω, ότι μια αφετηρία για να ξεκινήσει κάποιος να λαμβάνει D3, την οποία έχω δει να χρησιμοποιείται συχνά ως πρόταση για τον υπολογισμό της ημερήσιας δόσης (από όσους λαμβάνουν υπόψη τα νέα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την επίδραση της βιταμίνης D), είναι οι 35IU ανά λίβρα· αυτό μεταφράζεται σε περίπου 78IU ανά κιλό σωματικού βάρους. Ενδεικτικά, κάποιος που ζυγίζει 50 κιλά, μπορεί να ξεκινήσει με περίπου 4.000 μονάδες, ενώ κάποιος που ζυγίζει 100 κιλά, μπορεί να ξεκινήσει με περίπου 8.000 μονάδες την ημέρα. Στη συνέχεια, σε δύο-τρεις μήνες, θα πρέπει να κάνει την πρώτη αιματολογική εξέταση για να δει πού βρίσκεται και, αναλόγως με τα επίπεδα που θα ανιχνευθούν και σε σχέση με τον παραπάνω πίνακα «κατάστασης βιταμίνης D», να αυξομειώσει τη δοσολογία, μέχρι ο δείκτης του να σταθεροποιηθεί μεταξύ 40 και 80ng/mL.
Εννοείται ότι, σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν πάρετε συμπληρώματα, ακόμα δε περισσότερο εάν είστε έγκυος ή αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα υγείας. Προσοχή επίσης πρέπει να δίνεται, ώστε να αποφεύγονται σκευάσματα D3 που περιέχουν και βιταμίνη Α (όπως διάφορα ιχθυέλαια που παράγονται από συκώτι ψαριών, πχ cod liver oil, μουρουνέλαιο κτλ). Αφενός γιατί η δράση της βιταμίνης Α είναι ανταγωνιστική προς τη δράση της βιταμίνης D3, αφετέρου, διότι για να πάρετε με αυτό τον τρόπο επαρκή δόση βιταμίνης D, θα πάρετε ταυτόχρονα τόσο αυξημένη δόση βιταμίνης Α που μπορεί να προκληθούν προβλήματα. Αντιθέτως, προτιμήστε σκευάσματα που να περιέχουν και μαγνήσιο, καθώς είναι απαραίτητο για τον μεταβολισμό της D3 και, αυξάνοντας την πρόσληψη D3, αντιστοίχως οφείλει να αυξάνεται η πρόσληψη μαγνησίου. Παρεμπιπτόντως, είναι ενδιαφέρον το γιατί (στις ΗΠΑ τουλάχιστον) υπάρχει δυνατότητα συνταγογράφησης από γιατρό, μόνο της D2. Αυτό συμβαίνει διότι τα σκευάσματα D2 προϋπήρχαν της ίδρυσης του FDA ως φαρμακευτικά προϊόντα και υιοθετήθηκαν αυτόματα ως τέτοια (godfathered), ενώ η D3 που ανακαλύφθηκε αργότερα, κατατάχθηκε από τον FDA στα συμπληρώματα διατροφής. Σημειώνεται ότι, και η φυτικής προέλευσης D2, και η ζωικής προέλευσης D3, ανεβάζουν τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό, αν και οι περισσότεροι μελετητές προτιμούν τη D3, καθώς η D3 είναι η ορμόνη που παράγει από φυσικού του και το σώμα μας, ενώ η D2 υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα υπήρχε ποτέ μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτες (Creighton University, Omaha, 2004) τα αποτελέσματα της D3 έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από εκείνα της D2. Τέλος, καλό είναι, για τις γυναίκες, τα επίπεδα της D3 να παρακολουθούνται συνδυαστικά με τα επίπεδα της PTH παραθορμόνης (Parathyroid Hormone) και του ασβεστίου (Calcium)… Ο γιατρός σας γνωρίζει! (Περισσότερες πληροφορίες για την D3 θα βρείτε στα “Related posts”, παρακάτω.)
Σχόλιο: Ευχαριστούμε πολύ τον φίλο μας Γ. που μας μετέφερε αυτήν την τόσο χρήσιμη κι ενδιαφέρουσα πληροφορία για την D3! Υάκινθος
[...] Ο γνωρίσας εκ πείρας το μεγαλείον, αλλά και το δυσχερές της χριστιανικής οδού, διχάζεται μεταξύ δύο τάσεων: αφ' ενός μεν του φλογερού πόθου, ίνα πάντες γνωρίσουν τόν Αληθινόν Θεόν και ζήσουν εν τω φωτί της αιωνίου υπάρξεως, αφ' ετέρου δε του φόβου μήπως οι κλητοί δεν βαστάσουν το βάρος της δοκιμασίας. Ιδού δια τί στρέφεται μάλλον πρός τον Θεόν δια της προσευχής υπέρ της σωτηρίας πάντων και εκάστου, ή εις το κήρυγμα. Ο αληθής Χριστιανισμός εν τω κόσμω σχεδόν δεν κηρύττεται, διότι το ευαγγελικόν κήρυγμα "ουκ έστι κατά άνθρωπον", αλλ' έχει υπερβατικόν χαρακτήρα. Προσέτι δε ο αληθής Χριστιανισμός, εξ αυτής ταύτης της φύσεως αυτού, ουδέποτε αποβαίνει επιθετικός.
Διά μέσου όλης της ιστορίας του Χριστιανισμού δύναται τις να παρακολουθήση την μεγάλην επιφύλαξιν των αγίων ασκητών, ότε, ως φαίνεται, απέκειτο εις αυτούς να αποκαλύψουν την δοθείσαν εις αυτούς πείραν. Αφ' ενός η επιφύλαξις αύτη προεκαλείτο εκ της συνειδήσεως ότι, εάν οι άνθρωποι, οίτινες εν γένει φοβούνται τόν πόνον και μετ' ολιγοψυχίας μετέρχονται εισέτι και μικράν άσκησιν, θα ήκουον τούς κόπους και τας θλίψεις, τας οποίας ούτοι υπέφερον, τότε απλώς θα απεμακρύνοντο από του Χριστιανισμού. Αφ' ετέρου εγνώριζον οι 'Αγιοι Πατέρες ότι, όταν ο Θεός καλή διά της χάριτος Αυτού εις την άσκησιν ταύτην, τότε, ό,τι εις εκείνους οίτινες δεν εγνώρισαν την αγάπην του Θεού φαίνεται αφόρητον, εις τους κεκλημένους παρουσιάζεται υπό εντελώς άλλην μορφήν.[...]
Από το βιβλίο " Ο 'Αγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης " του Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ)
Τη συμβολή της Θεοτόκου στη σάρκωση του Λόγου του Θεού φέρνει η Εκκλησία μας στη μνήμη των πιστών με την εορτή του Ευαγγελισμού. Η ακολουθία της εορτής είναι στηριγμένη στην αφήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά: «Εν δε τω μηνί τω έκτω απεστάλη ο άγγελος Γαβριήλ υπό του Θεού εις πόλιν της Γαλιλαίας, ή όνομα Ναζαρέτ, προς παρθένον μεμνηστευμένην ανδρί, ω όνομα Ιωσήφ, εξ οίκου Δαυιδ, και το όνομα της παρθένου Μαριάμ. Και εισελθών ο άγγελος προς αυτήν είπε χαίρε, κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου, ευλογημένη συ εν γυναιξίν. Η δε ιδούσα διεταράχθη επί τω λόγω αυτού, και διελογίζετο ποταπός είη ο ασπασμός ούτος. Και είπεν ο άγγελος αυτή, μη φοβού, Μαριάμ, εύρες γαρ χάριν παρά τω Θεώ. Και ίδου συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν, και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν. Ούτος έσται μέγας και υιός υψίστου κληθήσεται, και δώσει αυτώ Κύριος ο Θεός τον θρόνον Δαυίδ του πατρός αυτού, και βασιλεύει επί τον οίκον Ιακώβ εις τους αιώνας, και της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος. Είπε δε Μαριάμ προς τον άγγελον, πώς έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω; Και αποκριθείς ο άγγελος είπεν αυτή, Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε, και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι, διό και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται υιός Θεού... Είπε δε Μαριάμ, ιδού η δούλη Κυρίου, γενοιτό μοι κατά το ρήμα σου. Και απήλθεν απ’ αυτής ο άγγελος» (Από το Ευαγγέλιο της εορτής, Λουκ. 1, 26-38). Τα όσα εξιστόρησε πιο πάνω ο ιερός Ευαγγελιστής, συνοψίζονται στο απολυτίκιο της εορτής του Ευαγγελισμού, «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον (= η αρχή, η βάση), και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου». Το απολυτίκιο, καθώς και οι λοιποί ύμνοι της εορτής, ζωντανεύει τη σκηνή, τη στιγμή που ο αρχάγγελος Γαβριήλ αναγγέλει στην Παρθένο Μαρία ότι με την επισκίαση του Αγίου Πνεύματος θα γίνει η Μητέρα του Θεού. Εκείνα που αφηγείται ο Ευαγγελιστής Λουκάς και με την ωραία γλώσσα της ποίησης διαλαλούν οι ύμνοι της Εκκλησίας, τα προβάλλει η βυζαντινή εικόνα του Ευαγγελισμού. Η στάση των προσώπων, η έκφραση και οι χειρονομίες τους, καθώς τα χρώματα και οι λεπτομέρειες της παράστασης, υπομνηματίζουν το γεγονός. Περιγραφή της εικόνας Α) Ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Είναι ο «πρωτοστάτης άγγελος», ο αγγελιοφόρος του Θεού, που έφερε στην αγνή κόρη της Ναζαρέτ το χαρμόσυνο μήνυμα. Η στάση του σώματός του εκφράζει τη χαρά που έφερε το άγγελμά του. Παρόλο που ο αρχάγγελος βρίσκεται στο έδαφος, παρουσιάζεται με ορμή κίνησης, όπως άλλωστε μαρτυρεί το άνοιγμα των ποδιών του. Στον Ευαγγελισμό της Μονής Δαφνίου η στάση του αγγέλου δίνει με αριστουργηματικό τρόπο την εντύπωση πως η πτήση του δεν έχει τελειώσει, καθώς μιλάει στη Θεοτόκο. Ο Γαβριήλ με το αριστερό του χέρι κρατεί σκήπτρο, που συμβολίζει τον αγγελιοφόρο και όχι κρίνο, όπως μάς έχει συνηθίσει η δυτική ζωγραφική. Το δεξί του χέρι απλώνεται με βίαιη κίνηση προς τη Θεοτόκο σε σχήμα ομιλίας. Βόα σ’ αυτήν κατά το γνωστό τροπάριο «ποιον σοι εγκώμιον προσαγάγω επάξιον; τι δε ονομάσω σε; απορώ και εξίσταμαι. Διο, ως προσετάγην (=διατάχτηκα), βοώ σοι, Χαίρε η Κεχαριτωμένη». Β) Η Θεοτόκος. Η Μητέρα του Θεού είναι η «κεχαριτωμένη», η ευλογημένη μεταξύ των γυναικών. Η βυζαντινή εικόνα του Ευαγγελισμού την παρουσιάζει άλλοτε να κάθεται στο θρόνο της και άλλοτε όρθια. Στην περίπτωση που η Θεοτόκος εικονίζεται καθισμένη, η εικόνα υπογραμμίζει την υπεροχή της απέναντι στον αρχάγγελο. Στην Εκκλησία μας υμνούμε, ως γνωστό, τη Θεοτόκο ως «την τιμιωτέραν των Χερουβίμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφίμ» (των αγγελικών δηλαδή ταγμάτων). Εδώ ο αγιογράφος είναι και συνεπής στο απόκρυφο κείμενο. Το Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου γράφει πως η Παναγία «πήρε την πορφύρα, κάθησε στο θρόνο της και την έγνεθε. Και κείνη τη στιγμή στάθηκε μπροστά της ένας Άγγελος». Σ’ άλλες εικόνες η Θεοτόκος είναι όρθια. Με τη στάση αυτή ακούει, κατά κάποιο τρόπο, καλύτερα το θείο μήνυμα. Στην περίπτωση της Θεοτόκου αξίζει να μελετηθούν κυρίως τα αισθήματά της και οι σκέψεις της, ο ψυχικός της γενικά κόσμος την ώρα του Ευαγγελισμού. Η εμφάνιση, πρώτα, του αρχαγγέλου και ο χαιρετισμός του, τάραξον τη Θεοτόκο. Το αδράχτι με το νήμα που σύμφωνα με την παράδοση (Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου) κρατούσε στο χέρι της, έπεσε από το φόβο της. Βυθίστηκε σε σκέψεις. Σκεπτόταν τη σημασία του αγγελικού χαιρετισμού. Δεν αμφιβάλλει, δεν απιστεί στη διαβεβαίωση του αρχαγγέλου ότι θα γίνει Μητέρα του Θεού, μόνο με φρόνηση ρωτάει «Πώς έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;». Εδώ η Θεοτόκος διαφέρει από την Εύα. Εκείνη παρασύρθηκε από τον εγωισμό της και δέχτηκε ανεξέταστα όσα ο σατανάς της πρότεινε. Η Θεοτόκος, αντίθετα, στολισμένη με ταπεινοφροσύνη και υπακοή στο θέλημα του Θεού, ζητάει να μάθει με πιο τρόπο θα πραγματοποιηθούν τα λόγια του αγγελιοφόρου του Θεού. Όταν όμως ο αρχάγγελος τη διαβεβαίωσε πως όλα θα γίνονταν με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και τη δύναμη του Θεού (το μαρτυρούν το τμήμα του κύκλου και οι ακτίνες που εκπέμπονται από αυτό στο πάνω μέρος της εικόνας), εκείνη ολόψυχα και ανεπιφύλακτα συγκατατέθηκε, «ίδου η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Στο δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού της εορτής, η Εκκλησία μας δίκαια ψάλλει «Άγγελος λειτουργεί τω θαύματι, παρθενική γαστήρ τον Υιόν υποδέχεται Πνεύμα Άγιον καταπέμπεται, Πατήρ άνωθεν ειδοκεί και το συνάλλαγμα (=συμφωνία) κατά κοινήν πραγματεύεται βούληση, την επιθυμία, τη συμφωνία μεταξύ του Θεού και της Παρθένου, Πλάστη και πλάσματος, γιατί «η σάρκωσις του Λόγου ήτο έργον όχι μόνον του Πατρός και της Δυνάμεώς Του και του Πνεύματος... αλλά και της θελήσεως και της πίστεως της Παρθένου» (άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, «Η Θεομήτωρ», σ. 134). Η αμηχανία και η φρόνηση της Θεοτόκου, που με υπέροχους διαλόγους παρουσιάζουν τα τροπάρια της εορτής του Ευαγγελισμού, εκφράζονται σ’ άλλες εικόνες με την ανοιχτή παλάμη του δεξιού της χεριού. Η χειρονομία αυτή της απορίας είναι σαν να λέει «Γάμου υπάρχω αμύητος, πως ουν παίδα τέξομαι;» (β’ στιχηρό του εσπερινού). Άλλες εικόνες του Ευαγγελισμού μάς τονίζουν τη συγκατάθεση της Θεοτόκου στα λόγια του αρχαγγέλου. Η Μητέρα του Θεού εικονίζεται με σκυμμένο το κεφάλι (όπως στην εικόνα μας) έχοντας το δεξί της χέρι πάνω στο στήθος της, ή να βγαίνει από το μαφόριό της. αυτά μάς θυμίζουν το «ιδού η δούλη Κυρίου...». Στην εικόνα μας ο αγιογράφος συνδυάζει στη στάση της Θεοτόκου την αμηχανία με τη συγκατάθεση. Παρουσιάζει τη Θεοτόκο με σκυμμένο το κεφάλι και βυθισμένη στις σκέψεις της. Ο πιστός, καθώς ατενίζει και μελετά και προσκυνεί την εικόνα του Ευαγγελισμού, γεμάτος από χαρά και ευγνωμοσύνη σιγοψάλλει «Άξιον εστίν, ως αληθώς, μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών». Από το βιβλίο «Ο Μυστικός Κόσμος των Βυζαντινών Εικόνων» (α’ τόμος) Χρήστου Γκότση Εκδ. Αποστολική Διακονία
Αν θέλει να ζήσει κανείς το λειτουργικό πλούτο,
το θαυμαστό μυστικό μεγαλείο της Μ. Τεσσαρακοστής, πρέπει να προσπαθήσει να
ξεφύγει από την επιφάνεια της.
Επιφάνεια είναι αυτό που
βλέπομε και που γνωρίζομε όλοι μας κατά τις Κυριακές της Τεσσαρακοστής. Έχουν
πράγματι κάτι ιδιαίτερο οι Κυριακές αυτές από τις άλλες Κυριακές του υπολοίπου
έτους. Τα ειδικά εορτολογικά θέματα, η υμνογραφία των, η λειτουργία του Μ.
Βασιλείου, που τελείται αντί της λειτουργίας του Χρυσοστόμου, δίνουν σ’ αυτές
ένα ξεχωριστό χρώμα. Αλλά οι Κυριακές της Τεσσαρακοστής είναι οάσεις μέσα σ’
αυτήν. Κατ’ ουσίαν βρίσκονται έξω από αυτήν. Τη γοητεία της αληθινής
Τεσσαρακοστής θα την αισθανθεί κανείς μέσα στο «πέλαγος» ή στην «αυχμηρά έρημο»,
όπως την ονομάζουν οι Πατέρες, αυτής της ίδιας της Τεσσαρακοστής, δηλαδή των
καθημερινών, από τη Δευτέρα ως την Παρασκευή τών έξι εβδομάδων που την
αποτελούν.
Η Εκκλησία μας στις μοναστηριακές ακολουθίες
είδε πάντοτε ένα ιδεώδη τρόπο λατρείας, γιαυτό και συν τω χρόνω αντικατέστησε
τις παλαιές ιδιαίτερες ενοριακές ακολουθίες με τις μοναχικές. Ιδιαιτέρως όμως
κατά την Τεσσαρακοστή προσπάθησε να μεταφέρει τη λατρεία των μοναστηριών στους
κοσμικούς ναούς. Αφού οι πιστοί δεν μπορούσαν να βγούν στην έρημο, μετέφερε τις
ακολουθίες της ερήμου στις πόλεις. Θέλησε τις κατανυκτικές αυτές ημέρες να κάμει
τα λαϊκά μέλη της να γευθούν τις μυστικές καλλονές των μοναστηριακών ακολουθιών·
να κάμει λίγο μοναχούς τους λαϊκούς πιστούς. Και δεν είχε άδικο. Στο σύστημα των
μοναχικών ακολουθιών της περιόδου της Νηστείας βρίσκεται το αποκορύφωμα
ολοκλήρου του έτους. Λίγοι από το λαό μπορούν να τις παρακολουθήσουν. Δεν έχουν
ούτε το διαθέσιμο χρόνο, ούτε πολλές φορές και την απαραίτητη ψυχική διάθεση.
Αντιθέτως στις μονές, όπου η λατρεία του Θεού αποτελεί το κέντρο της ζωής των
μοναχών και το βασικό ενδιαφέρον των αφιερωμένων αυτών ανθρώπων, η εκκλησιαστική
ακολουθία της περιόδου της Τεσσαρακοστής γίνεται το εντρύφημα και η μοναδική
σχεδόν απασχόληση των πατέρων.
Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια ασθενική
σκιαγραφία του λειτουργικού περιεχομένου μιας ημέρας της Τεσσαρακοστής.
Κατά βάση οι ακολουθίες της Τεσσαρακοστής είναι
και κατά τον αριθμό και κατά το διάγραμμα οι ίδιες με τις μοναχικές ακολουθίες
του υπόλοιπου έτους. Εκείνο που τις διακρίνει είναι το πιο αρχαϊκό τους
περιεχόμενο, η παρεμβολή κατανυκτικών τροπαρίων και το ιδιαίτερο μήκος που
προσλαμβάνουν με την προσθήκη περισσότερων ψαλμών, αναγνώσεων και άλλων
λειτουργικών στοιχείων. Οι ακολουθίες αριθμούνται σε επτά, κατά το ψαλμικό
«Επτάκις της ημέρας ήνεσά σε»(Ψαλ. 118,164), αλλά στην ουσία είναι περισσότερες.
Η ευλάβεια των μοναχών θέλησε να τις επαυξήσει με προσθήκες και άλλων
ακολουθιών, έτσι ώστε η δοξολογία του Θεού κατά την πιο ιερή περίοδο του έτους
να είναι σχεδόν ακατάπαυστη. Κάθε μια ακολουθία αντιστοιχεί σε μια ωρισμένη
περίοδο της ημέρας ή της νύκτας. Είναι ένας σταθμός προσευχής που καθαγιάζει ένα
τμήμα του εικοσιτετραώρου.
Η προσευχή αρχίζει με την ακολουθία του
Μεσονυκτικού· τα μεσάνυκτα θεωρούνται ως ο πιο κατάλληλος για την προσευχή
χρόνος. Μέσα στην ησυχία και στη γαλήνη του κόσμου οι μοναχοί αγρυπνούν και
προσεύχονται. Περιμένουν την έλευση του Νυμφίου, του Χριστού, που έρχεται κατά
το Ευαγγέλιο, «μέσης νυκτός» (Ματθ. 25,6).
Στην ακολουθία του μεσονυκτικού συνάπτεται η
ακολουθία του Όρθρου, η εωθινή (πρωινή) προσευχή. Από τις ιδιορρυθμίες που
χαρακτηρίζουν την Τεσσαρακοστή θα δούμε δύο χαρακτηριστικά σημεία· την ψαλμωδία
του «Αλληλούϊα» με τα τριαδικά και το φωταγωγικό. Το «Αλληλούϊα» ψάλλεται στον
ήχο της εβδομάδας σαν επωδός της ωδής του Ησαΐα «εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα
μου πρός σε ο Θεός»( Ησ. 26, 9-15). Τα τροπάρια που το συνοδεύουν, τα τριαδικά,
αποτελούν μια θαυμαστή συμφωνία με το «Αλληλούϊα» και την ωδή του Ησαΐα. Είναι η
πρώτη ψαλμωδία που ακούεται στους ναούς μέσα στο σκοτάδι και στη σιγή της
νύχτας. Όλα μαζί συνιστούν μια προτροπή, μια πρόσκληση πρός δοξολογία του
τριαδικού Θεού από ολόκληρη τη κτίση. Οι άνθρωποι ενώνονται με τους αγγέλους για
να ψάλλουν τον τρισάγιο ύμνο στην τρισυπόστατη Θεότητα· «Άγιος, άγιος, άγιος».
Πιο κατάλληλος εναρκτήριος ύμνος για την απαρχή της δοξολογίας δεν ήταν δυνατόν
να βρεθεί. «Αλληλούϊα»- Αινείτε τον Θεόν. Η Τεσσαρακοστή είναι η περίοδος του
«Αλληλούϊα»-του αίνου του Θεού.
Προς το τέλος του όρθρου χαιρετίζεται η έλευση
του φωτός της ημέρας. Τότε ψάλλονται τα φωταγωγικά τροπάρια, ένα για κάθε ήχο.
Αποτελούν ευχαριστία για την αποστολή του υλικού φωτός και δέηση για την έκχυση
του νοητού φωτός, του φωτισμού του Χριστού στις ψυχές μας.
Οι ακολουθίες των ωρών είναι τέσσερεις.
H Α΄ (Πρώτη), που αποτελεί μια επέκταση του
όρθρου και μια αίτηση ευλογίας των έργων μας, που αρχίζουν την ώρα αυτή- 7 π.μ
περίπου.
Η Γ΄(Τρίτη), 9 π.μ, είναι η ώρα της καθόδου του
αγίου Πνεύματος στους αποστόλους κατά την ημέρα της Πεντηκοστής. Στους ψαλμούς,
στα τροπάρια και τις ευχές της ακολουθίας της ώρας αυτής κυριαρχεί το θέμα αυτό.
Η δοξολογία και η δέηση για την αποστολή του αγίου Πνεύματος και σ’ εμάς.
Η Στ΄ (Έκτη) ώρα (12 το μεσημέρι) και η Θ΄
(Εννάτη- 3 μ.μ) παίρνουν τα θέματα τους από το πάθος του Κυρίου. Η Στ΄ είναι η
ώρα της σταυρώσεως και η Θ΄ η ώρα του θανάτου- του «Τετέλεσται». Στην Θ΄ ώρα
συνάπτεται και η ακολουθία των Τυπικών. Και σ’ αυτή, σαν συνέχεια του θέματος
της Θ΄ ώρας, ακούεται η ψαλμωδία της φωνής του ληστή στο σταυρό «Μνήσθητι μου,
Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ.23,42), που ψάλλεται σαν επωδός των
μακαρισμών του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Είναι μια υπενθύμηση του ευαγγελικού
νόμου, αλλά και μια απάντηση του ταπεινού πιστού στα λόγια του Χριστού: Είπες,
Κύριε, ότι είναι μακάριοι – ευτυχείς οι πτωχοί τω πνεύματι, οι πραείς, οι
ελεήμονες… Εγώ δεν είμαι τίποτε απ’ αυτά, γι’ αυτό σου φωνάζω σαν το ληστή το
«Μνήσθητί μου, Κύριε».
Δεν μας μένει καιρός να μιλήσουμε για την
ακολουθία του κατανυκτικού εσπερινού με τα θαυμαστά του τροπάρια, τους ψαλμούς
και τα αναγνώσματα, ούτε για την καρδιά των ημερών των Νηστειών, τη λειτουργία
των Προηγιασμένων δώρων.
Μόνο δυο λόγια για το Μέγα Απόδειπνο, την
ακολουθία που κατακλείει την ημέρα. Είναι μια μακρά ακολουθία, που συνιστά δέηση
για την άφεση των αμαρτιών της ημέρας και την ειρηνική και ασκανδάλιστη διέλευση
της νύκτας.
Τελειώσαμε τη σύντομη αναδρομή στο λειτουργικό
περιεχόμενο των ιερών ημερών της Τεσσαρακοστής. Δεν ήταν παρά μια ασθενική
σκιαγραφία. Μια μικρή ανθοδέσμη από τον απέραντο ανθόκηπο της. Μια παρόρμηση για
να θελήσομε να μπούμε σ’ αυτόν και να τον γνωρίσομε προσωπικά, εμπειρικά οι
ίδιοι.
Δεν τρομάζει μονάχα η αμαρτία, αλλά και η απόγνωση και η κατάθλιψη, που είναι δυνατό να προκύψουν απ'αυτήν. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει επί του προκειμένου: Μή τρομάζεις, έστω κι αν υφίστασαι πτώση κάθε μέρα' την προσευχή μη την εγκαταλείπεις' στάσου ανδρεία κι ο φύλακάς σου άγγελος θα τιμήσει την καρτερία σου". Ας θυμηθούμε τι λέει ο Χριστός σε παρόμοια περίπτωση: " Πορεύου και από του νύν μηκέτι αμάρτανε" ( Ιωάν. η',11). Μονάχα αυτό : ούτε κατάρες, ούτε αφορισμούς. Δεν πρέπει να ενδίδουμε και να υποκύπτουμε στο κακό πνεύμα, που μας σύρει πρός την μείζονα αμαρτία, την ακηδία και την κατάθλιψη. Πρέπει ξανά και ξανά να προσπίπτουμε μπροστά στόν Χριστό κι εκείνος θα μας δέχεται ξανά και ξανά. Ωφελούμαι πάρα πολύ όταν διαβάζω τόν 'Αγιο Ισαάκ τον Σύρο. Το ύφος του γενικά είναι ιδιαίτερα καλό: 'Υφος φιλεύσπλαγχνης σοφίας, αγάπης και άκρας συμπάθειας πρός τον αμαρτωλό άνθρωπο' η αξιόλογή του γλώσσα, η πυκνότητα, η λακωνικότητα και η δύναμη των ρήσεών του. Πόσο πειστικά μιλά, όταν λέγει ότι εμείς εκδιωχθήκαμε από τον παράδεισο "εις ακανθώδη χώραν", και γι' αυτό δεν πρέπει να εκπληττόμαστε για το ότι και σπέρνουμε μέσα στ' αγκάθια και ανάμεσα σε αγκάθια μαζεύουμε την συγκομιδή και για το ότι αγκάθια μας πληγώνουν οδυνηρά, έστω κι αν επιζητούμε μονάχα το καλό και συμπεριφερόμαστε με πνεύμα δικαιοσύνης. Κι όλα αυτά συνεχίζονται μέχρι που να βρούμε μέσα στην καρδιά μας τον Παράδεισο της θείας αγάπης, οπότε όλα, ακόμα και σ' αυτήν τη γή, θα γίνουν για μας χαρμόσυνα και φωτεινά. Είθε να μας στείλει ο Κύριος έστω και μια πρόγευση αυτής της χαράς, και για την ώρα θα ζούμε και θα εργαζόμαστε, δίχως μεμψιμοιρίες, έστω και ανάμεσα στ' αγκάθια.
Από το βιβλίο " Πνευματικά Κεφάλαια " του πρεσβ. Αλεξάνδρου Ελτσιανίνωφ
Τη συμβολή της Θεοτόκου στη σάρκωση του Λόγου του Θεού φέρνει η Εκκλησία μας στη μνήμη των πιστών με την εορτή του Ευαγγελισμού. Η ακολουθία της εορτής είναι στηριγμένη στην αφήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά: 
Α) Ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Είναι ο «πρωτοστάτης άγγελος», ο αγγελιοφόρος του Θεού, που έφερε στην αγνή κόρη της Ναζαρέτ το χαρμόσυνο μήνυμα. Η στάση του σώματός του εκφράζει τη χαρά που έφερε το άγγελμά του. Παρόλο που ο αρχάγγελος βρίσκεται στο έδαφος, παρουσιάζεται με ορμή κίνησης, όπως άλλωστε μαρτυρεί το άνοιγμα των ποδιών του. Στον Ευαγγελισμό της Μονής Δαφνίου η στάση του αγγέλου δίνει με αριστουργηματικό τρόπο την εντύπωση πως η πτήση του δεν έχει τελειώσει, καθώς μιλάει στη Θεοτόκο. Ο Γαβριήλ με το αριστερό του χέρι κρατεί σκήπτρο, που συμβολίζει τον αγγελιοφόρο και όχι κρίνο, όπως μάς έχει συνηθίσει η δυτική ζωγραφική. Το δεξί του χέρι απλώνεται με βίαιη κίνηση προς τη Θεοτόκο σε σχήμα ομιλίας. Βόα σ’ αυτήν κατά το γνωστό τροπάριο «ποιον σοι εγκώμιον προσαγάγω επάξιον; τι δε ονομάσω σε; απορώ και εξίσταμαι. Διο, ως προσετάγην (=διατάχτηκα), βοώ σοι, Χαίρε η Κεχαριτωμένη». 