Αυτοκτονική τάση και τρόποι πρόληψης.
Οι δρόμοι προς την αυτοκτονία είναι πολλοί αλλά σχεδόν όλα τα άτομα που την πλησιάζουν έχουν φτάσει σε ένα στάδιο ανυπόφορης συναισθηματικής κατάστασης. Ο θυμός, η ήττα, η απελπισία και η ανημπόρια που συναντά κανείς σε αυτούς τους ανθρώπους συχνά είναι τρομακτική. Τα άτομα με αυτοκαταστροφικές τάσεις προκαλούν έντονα συναισθήματα στους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα τους. Οι οικογένειες και οι φίλοι μπορεί να αντιδράσουν στις απειλές αυτοκτονίας με συμπάθεια, άγχος ή επιθετικότητα. Μπορεί να αισθάνονται ανήμποροι και ανίκανοι να βοηθήσουν.
Η αυτοκτονία είναι ανάμεσα στις 20 πρώτες αιτίες θανάτου στον κόσμο σε όλες τις ηλικίες. Περίπου 1 εκατ. άνθρωποι κάθε χρόνο αυτοκτονούν ή 16 άτομα ανά 100.000 άτομα ή μία αυτοκτονία ανά 40 δευτερόλεπτα (πηγή:ΠΟΥ). Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα είχε το 2009 391 αυτοκτονίες με το 2010 να αυξάνονται κατά 20% και το 2011 ακόμα 20%, με το συνολικό ποσοστό να φτάνει το 40%.
Γενικοί παράγοντες κινδύνου αυτοκτονίας:
- Ηλικία: από 75 και πάνω για τους άντρες και 50 για τις γυναίκες. Το τελευταίο διάστημα έχει υπερτριπλασιαστεί η συχνότητα αυτοκτονιών στους εφήβους σε παγκόσμιο επίπεδο.
- Φύλο: μεγαλύτερο ποσοστό αντρών αυτοκτονούν αλλά περισσότερες γυναίκες κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας.
- Οικογενειακή κατάσταση: μεγαλύτερη συχνότητα σε διαζευγμένους ή χήρους από ότι σε παντρεμένους
- Τρόπος ζωής: μοναχικά άτομα
- Επαγγελματική κατάσταση: ανεργία
- Ψυχική υγεία: κατάθλιψη και καταθλιπτική διάθεση, διπολική διαταραχή, κατάχρηση φαρμάκων και αλκοόλ.
Παράγοντες που είναι δύσκολα αναγνωρίσιμοι αλλά συνδέονται με την αυτοκτονία:
- Έλλειψη ελπίδας
- Διαπροσωπική απώλεια
- Στρεσογόνοι παράγοντες
- Διαπροσωπικές συγκρούσεις
Αναζητώντας ενδείξεις αυτοκτονίας:
- Το άτομο μιλάει συχνά για την αυτοκτονία, αναφέροντας συγκεκριμένες εκφράσεις όπως «θα ήθελα να είμαι νεκρός» ή «θα ήθελα να μην είχα γεννηθεί».
- Αγοράζει πράγματα που ενδεχομένως να μπορεί να χρησιμοποιήσει σε μία αυτοκτονία, όπως όπλα, φάρμακα κτλ
- Αποσύρεται από το κοινωνικό σύνολο και επιθυμεί να μένει μόνο του.
- Δραματικές αλλαγές διάθεσης, τη μία μέρα μπορεί να έχει πολύ καλή διάθεση, την επόμενη να «πέφτει» απότομα και ξαφνικά ή να έχει μία ανεξήγητη επιθετική στάση.
- Αίσθηση παγίδευσης και έλλειψης ελπίδας για το μέλλον
- Κατάχρηση αλκοόλ ή φαρμάκων.
- Παρατηρούνται αλλαγές στη καθημερινότητά του, στη διατροφή ή στον ύπνο του.
- Αποχαιρετά τους γνωστούς τους σαν να μην πρόκειται να τους ξαναδεί.
Τι μπορούμε να κάνουμε σε περίπτωση που κάποιος έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας:
- Χρειάζεται να είμαστε συνέχεια μαζί του.
- Καλούμε ένα ασθενοφόρο και ενημερώνουμε για το περιστατικό ή αν γίνεται πηγαίνουμε οι ίδιοι το άτομο στο νοσοκομείο.
- Βλέπουμε αν το άτομο είναι υπό την επήρρεια αλκοόλ ή φαρμάκων.
- Ενημερώνουμε άμεσα ένα φίλο ή μέλος της οικογένειας για το τι έχει συμβεί.
Αν παρατηρήσουμε ότι ένα μέλος της οικογένειάς μας ή ένας φίλος συμπεριφέρεται με τρόπο που φανερώνει ότι θα διαπράξει αυτοκτονία, μην ρισκάρετε να διαχειριστείτε την κατάσταση μόνοι σας χωρίς βοήθεια. Αναζητήστε βοήθεια από ένα ψυχολόγο ή ψυχίατρο όσο γρηγορότερα γίνεται. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου το άτομο αυτό ίσως χρειαστεί να νοσηλευτεί ώσπου να περάσει η αυτοκτονική τάση. Η αυτοκτονία μπορεί να προληθφεί αν δούμε τα σημάδια και δράσουμε εγκαίρως. Σε αυτήν την περίοδο χρειάζεται να είμαστε περισσότερο κοντά και πιο υποψιασμένοι με τους δικούς μας ανθρώπους, η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια είναι ισχυρός σύμμαχος στην επισήμανση της αυτοκτονίας.
Σήμερα στο άκουσμα της αυτοκτονίας, ο άνθρωπος δεν σοκάρεται όπως παλιότερα. Στην εσωτερική, ασυνείδητη, συναισθηματική σύγκρουση με την κοινωνικοπολιτική κατάσταση, κερδίζει η δεύτερη και κρίνεται σαν φυσιολογικό αποτέλεσμα μίας κρίσης που δεν έχουμε βιώσει ξανά στην Ελλάδα. Εξηγείται σαν γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι δεν αντέχουν και επιλέγουν αυτόν τον τρόπο για να διαμαρτυρηθούν. Αυτός ο τρόπος δεν διαφέρει σε τίποτα όμως από μία παραίτηση.
Μία απόσυρση από τη ζωή, η οποία είναι προϊόν πολύπλοκου συναιθσηματικού δρόμου, επιλέγεται με ασαφή ψυχολογικά κριτήρια, με προσωποκεντρικό άξονα και παρόρμηση της στιγμής, με την κρίση να ορίζεται ως αφορμή για να βγει ένα γραμμικό συμπέρασμα που απέχει πολύ όμως από την πραγματικότητα. Το άτομο εκείνη τη στιγμή, τσεκάρει το μέλλον, ζυγίζει την κατάσταση, η αβεβαιότητα κερδίζει και επιβεβαιώνει την αδυναμία του να προχωρήσει και να παλέψει για τον εαυτό του. Είναι η ήττα της ανθρώπινης ζωής.
Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία και με τα αρνητικά συναισθήματα να ξεχειλίζουν, η οργή, ο θυμός και η απόγνωση παίρνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθημερινότητα. Τι μπορείτε να κάνετε:
- Αν νιώθετε παρόμοια, μοιραστείτε τα αμέσως με ανθρώπους του συγγενικού ή φιλικού σας περιβάλλοντος, άτομα δηλαδή που είναι δίπλα σας, τους έχετε εμπιστοσύνη και σίγουρα θα σας ακούσουν. Μην κρατάτε μέσα σας κανένα συναίσθημα, καμία σκέψη για ο,τιδήποτε αυτοκαταστροφικό. Είναι σίγουρο ότι με το να το κρατάτε κρυφό, το καλλιεργείτε και θα φτάσετε υποσυνείδητα στο αρνητικό συμπέρασμα που από την αρχή επεδιώκατε.
- Βάλτε ξανά στη ζωή σας απλά πράγματα που σας ευχαριστούσαν να κάνετε, όπως μία βόλτα στην παραλία ή σε ένα πάρκο, γυμναστική ή ό,τι άλλο σας κάνει υπερήφανους. Κρατήστε ψηλά την αυτοεκτίμησή σας, αξίζετε περισσότερα από ό,τι σκέφτεστε αυτή τη στιγμή για τον εαυτό σας.
- Προσπαθήστε να εστιάσετε στα θετικά που κάνετε στη ζωή σας και αποφύγετε τον ετεροκαθορισμό. Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθείτε από τις συνθήκες και να γίνεται μέρος του όλου. Στόχος εδώ είναι να μπορέσετε να αναδείξετε τα σημαντικά που κάνετε και έτσι να πάρετε δύναμη από αυτά. Μοιραστείτε τα με φίλους, συγγενείς και γνωστούς για να πάρετε ανατροφοδότηση.
- Αρχίστε να σκέφτεστε ξανά δημιουργικά. Πατήστε pause σε ό,τι σας προβληματίζει και ξαναδείτε το από την αρχή. Αν δεν τα καταφέρνετε μόνοι σας, ζητήστε βοήθεια από την οικογένεια, από φίλους. Είναι σίγουρο ότι η ενέργειά σας θα επιδοκιμαστεί και θα δείτε ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που σκέφτονται το ίδιο με εσάς, απλά περιμένουν την ευκαιρία να το εκφράσουν και εκείνοι. Ο φόβος όταν μοιράζεται, διαλύεται και δίνει τη θέση του στην ανακούφιση της συντροφικότητας και σταδιακά στη δύναμη και την αναζωογόνηση.
Η συνειδητή αναγνώριση των συναισθημάτων και η συναίσθηση της πραγματικότητας είναι τα πρώτα βήματα για την ματαίωση της αυτοκτονίας. Το μοίρασμα τους, είναι η διέξοδος για τη ζωή.
Χαράλαμπος Παν. Πίσχος, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου