Η παλαιογραφία, ο κλάδος που μελετά όλες τις μορφές της παλαιάς γραφής, γνώρισε μεγάλη ακμή στον εικοστό αιώνα και σήμερα έχει καθιερωθεί ως αυτόνομη επιστήμη στο χώρο των φιλολογικών σπουδών, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ιστορικής έρευνας του πολιτισμού.
Η ελληνική παλαιογραφία είναι ο κλάδος της παλαιογραφίας που ερευνά την εξέλιξη της ελληνικής χειρόγραφης γραφής μέσα στο χρόνο. Οι παλαιογράφοι αναλύουν μεθοδικά τα χαρακτηριστικά των γραμμάτων, γραμματοσειρών, τύπων, σημείων στίξεως ή και των συνήθων συντομεύσεων, ως αναγνωρίσιμα και διακριτικά χαρακτηριστικά της εποχής τους.
Για τον ενδιαφερόμενο, η καλύτερη διαπραγμάτευση της ελληνικής παλαιογραφίας στα ελληνικά είναι η Εισαγωγή στην Ελληνική Παλαιογραφία του Ελπίντιο Μιόνι (Elpidio Mioni), έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας σε μετάφραση Νικολάου Μ. Παναγιωτάκη (Αθήνα, 1977) <τα περιεχόμενα του βιβλίου εδώ>.
Ο Ελπίντιο Μιόνι, καθηγητής του ιστορικού Πανεπιστημίου της Πάδοβας, είναι γνωστός ελληνιστής και κωδικολόγος, συγγραφέας πολλών αξιόλογων μελετημάτων και συντάκτης του νέου επιστημονικού καταλόγου των ελληνικών χειρογράφων της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας.
Το εγχειρίδιο του Μιόνι, σύντομο αλλά περιεκτικό, περιλαμβάνει, εκτός από τα κεφάλαια που πραγματεύονται τα βασικά θέματα της Παλαιογραφίας (όργανα και υλικά γραφής, μορφή των χειρογράφων, εξέλιξη και τυπολογία της γραφής, αντιγραφή), και άλλα κεφάλαια αφιερωμένα στην κριτική των κειμένων και την κωδικολογία, θέματα δηλαδή που συνδέονται άμεσα με την ανάγνωση και τη μελέτη των χειρογράφων. Ο συγγραφέας, με την ευκαιρία της ελληνικής μετάφρασης του έργου, αναθεώρησε το ιταλικό κείμενο, επιφέροντας πολλές μεταβολές (διορθώσεις, προσθήκες και συμπληρώσεις).
Η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη διαθέτει σε ανοιχτή πρόσβαση ένα παλαιότερο εγχειρίδιο, το Εγχειρίδιον Ελληνικής και Λατινικής Παλαιογραφίας / υπό Εδουάρδου Θόμψωνος, κατά μετάφρασιν Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου (Αθήνα, 1903) <εδώ>.
Επίσης το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα που παρουσιάζει μεταγραφές ελληνικών αγιορείτικων χειρογράφων.
Η δημιουργία αυτής της ιστοσελίδας έχει να κάνει με εκπαιδευτικούς σκοπούς, αφού στόχος της είναι η διάθεση χειρογράφων με τις μεταγραφές τους, μέσω του δικτυακού τόπου του Τμήματος, ούτως ώστε οι φοιτητές να έχουν ανά πάσα στιγμή τη δυνατότητα να εξοικειωθούν ακόμα περισσότερο με τις μεταγραφές χειρογράφων και με τα διαφορετικά είδη γραφών καθώς και να κάνουν μόνοι τους πρακτική εξάσκηση με τις μεταγραφές, βελτιώνοντας έτσι την απόδοσή τους στα παραπάνω μαθήματα. <εδώ>
Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, κ. Ευθύμιος Λίτσας, έχει γράψει επίσης δύο βοηθήματα εισαγωγής στην ανάγνωση χειρογράφων και μεταβυζαντινών εγγράφων.
Η Σύντομη Εισαγωγή στην Ελληνική Παλαιογραφία και Κωδικολογία Τεύχος Β΄ (University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2001), είναι ένα βιβλίο σχεδιασμένο με σκοπό να αποτελέσει ένα πρώτο βοήθημα για την εισαγωγή του φοιτητή ή του νέου μελετητή στα βασικά θέματα της ελληνικής παλαιογραφίας και κωδικολογίας και στην ανάγνωση των χειρογράφων. Οι φωτογραφικοί πίνακες που περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα (οπωσδήποτε όχι πλήρες( των τύπων της ελληνικής γραφής των χειρογράφων βιβλίων, από τον 2ο μ.Χ. έως τον 18ο αιώνα). Οι 62 πίνακες του τεύχους συνοδεύονται από σχόλια και βιβλιογραφία. Δίνεται η καθιερωμένη λατινική ονομασία του κώδικα, που συνοδεύεται από την αναφορά της πόλης και της βιβλιοθήκης, ακολουθεί η αναφορά της χρονολογίας ή χρονολόγησης του κώδικα, της ύλης του, των διαστάσεών του και του αριθμού των φύλλων ή σελίδων του. Γίνεται συνοπτική περιγραφή του περιεχομένου του κώδικα απ' τον οποίο προέρχεται ο πίνακας, και αναλυτική περιγραφή του ίδιου του πίνακα με ακριβή παραπομπή στην κριτική έκδοση του κειμένου, εάν υπάρχει. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στη γραφή του χειρογράφου με τον στερεότυπο χαρακτηρισμό της και την ονομασία ή τις ονομασίες του τύπου της ή, εάν δεν υπάρχει καθιερωμένη ονομασία, δίνεται μια υποκειμενική περιγραφή.
Η Εισαγωγή στη μελέτη των μεταβυζαντινών εγγράφων. Πανομοιότυπα εγγράφων με σχόλια (University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2011) είναι ένα βιβλίο που στοχεύει στο να συμβάλει στη μελέτη και τη διδασκαλία των μεταβυζαντινών εγγράφων. Πρωτοκυκλοφόρησε το 2006 με τον τίτλο Παλαιογραφία των εγγράφων. Πίνακες μεταβυζαντινών εγγράφων με σχόλια. Η παρούσα νέα του μορφή, με νέο τίτλο, προσφέρεται στους ενδιαφερομένους επαυξημένη και βελτιωμένη σε πολλά σημεία. Έναντι των 37 εγγράφων της προηγούμενης έκδοσης, παρουσιάζονται τώρα 49 έγγραφα, εκ των οποίων 3 ξενόγλωσσα. Τροποποιήθηκαν, αυξήθηκαν και βελτιώθηκαν τα σχόλια για κάθε έγγραφο και αυξήθηκε η βιβλιογραφία με την προσθήκη εκδόσεων και άλλων σχετικών έργων. Η μεταβυζαντινή περίοδος, στην οποία ανήκουν τα εδώ σχολιαζόμενα έγγραφα, πρέπει να νοηθεί με ευρύτητα, αφού περιλαμβάνονται και δύο έγγραφα χρονολογημένα πριν από την Άλωση, τα οποία μαζί με ένα τρίτο, αποτελούν μια ενδιαφέρουσα και όχι συνήθη ομάδα πρώιμων κερκυραϊκών λυτών εγγράφων, καθώς και πέντε έγγραφα της Εθνικής Παλιγγενεσίας και του πρώτου Κυβερνήτη, πολύ χρήσιμα για διδακτικούς σκοπούς. <τα περιεχόμενα του βιβλίου εδώ>
'Οχι και ο καλύτερος τρόπος να μελετήσεις έναν μεσαιωνικό κώδικα (από 3:20').
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου