" Φθαρτός ο κόσμος ούτος "

Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Ομιλία ΙΘ'
 

 

 Τι εστίν,

" ο καιρός συνεσταλμένος εστί;" 

Βραχύς ο βίος,εγγύς ο θάνατος,

φθαρτός ο κόσμος ούτος,

ο αεί μένων έτερος'..

 

20   Τι σημαίνει ότι " ο καιρός είναι συνεσταλμένος;"  Σύντομος ο βίος, πλησίον ο θάνατος, φθαρτός ο κόσμος αυτός, άλλος είναι  εκείνος που μένει παντοτινά' εμάς δε μας παραπέμεπει πρός εκείνον με ασφάλεια η καταφρόνησις του παρόντος κόσμου, η ετοιμασία για εκείνον τον μέλλοντα, η κατά το δυνατό διαβίωσις από εδώ σύμφωνα μ' εκείνη την διαγωγή και η κατά δύναμι αποφυγή των επιβλαβών του παρόντος βίου. 'Οπως δε όταν γίνεται πυκνά επιδρομή εχθρών στα εκτός της πόλεως, έχομε τους αγρούς σαν να μη τους έχωμε και τον περισσότερο καιρό, φεύγοντας από εκείνους, καθόμαστε μέσα σε ασφάλεια, κι αν οι εχθροί αναχωρήσουν για λίγο, χρησιμοποιούμε σύντομα τους περιπάτους εμπρός από  το άστυ, χωρίς κατάχρησι, διότι  βλέπομε τον καιρό της χρήσεως συνεσταλμένο' έτσι και αυτόν τον κόσμο παραινεί ο απόστολος να τον χρησιμοποιούμε αλλά να μη τον παραχρησιμοποιούμε' διότι βλέπει τους αοράτους εχθρούς να επεμβαίνουν δεινώς και την απειλή της φθοράς' "παρέρχεται", λέγει, "το σχήμα του κόσμου τούτου". Αλλ' όμως, επειδή τα παρόντα δεν υφίστανται ουσιωδώς αλλ' αποτελούν σχηματισμό,

 και γίνονται μεν αλλά δεν είναι, φαινόμενα για λίγο και παρερχόμενα, κι αν θελήση κανείς να τα κατέχη, δεν θα μπορέση ποτέ, σαν σκιά θερινής άγονης νεφέλης που διώκεται από άνεμο και παρέρχεται γρήγορα, η παραίνεσις παρέχεται για να γίνη φανερά η πρόθεσις του καθενός και για να δώση σημείο της επιγνώσεως των από τον Θεό διδαγμάτων' διότι κι αν θελήση κανείς να τα κατέχη, όπως είπα, τα παρόντα δεν είναι καθεκτά, κι αυτό διττώς' όχι μόνο ο κόσμος αυτός παρέρχεται, αλλά κι ο καθένας από εμάς, που χρησιμοποιούμε αυτόν τον κόσμο, μερικές φορές παρέρχεται και πρίν από τα εγκόσμια που έχει στη διάθεσίν του. Κάθε άνθρωπος παρέρχεται σαν να βαδίζη οδόν,

που και αυτή κινείται πολυειδώς και παρέρχεται από αυτόν, και συμβαίνει ένα από τα δύο, ή τον προφθάνει η οδός και όσα κατείχε δεν μπορεί πλέον να τα κατέχη ή αυτός προφθάνει και δεν μπορεί πλέον να κατέχη τα του βίου' διότι, αφού είναι θνητός ο άνθρωπος, είναι συνημμένος με τα του βίου, που είναι και αυτά τρεπτά.

 'Η λοιπόν ως συνημμένος με τα τρεπτά τρέπεται πολυτρόπως κι έχασε όσα κατείχε, πλούτο ίσως, λαμπρότητα, ευθυμία, ή πεθαίνοντας προφθάνει να επιφέρη στον εαυτό του κεφαλαιωδέστερη τροπή και αναχωρεί γυμνός, εγκαταλείποντας τα τωρινά αγαθά του και τις ελπίδες γι' αυτά. 'Ισως σε παιδιά, αλλά ποιά είναι η ευχαρίστησι και απ' αυτό; Αυτός μεν δεν έχει πλέον καμμία αίσθησι των εδώ πραγμάτων, τα δε παιδιά θα πέσουν με τον ίδιο ή άλλον τρόπο.

" Μη καταποντισάτω με καταιγίς ύδατος,

μηδέ καταπιέτω με βυθός'

απέρριμαι γαρ εις βάθη,

καρδίας θαλάσσης, των κακών μου'

διό σοι κραυγάζω ως Ιωνάς'

Αναβήτω εκ φθοράς η ζωή μου πρός σε,

ο Θεός ημών".

Από τον Κανόνα της Σαμαρείτιδος

 Ειρμός, ήχος δ'

Ποίημα Ιωσήφ του Θεσσαλονίκης

21   Το τέλος λοιπόν των προσκολλημένων σ' αυτόν τον κόσμο είναι πάντοτε συμφορά, αφού τελικώς εκφέρονται γυμνοί και εγκαταλείπουν  όλα τα εδώ αγαπητά πράγματα. Σε όσους δε περιφρονούν τα πράγματα του κόσμου τούτου και ζητούν να μάθουν περί του μέλλοντος κόσμου και σπεύδουν να πράττουν αυτά που θα συντελέσουν για εκείνον, ο θάνατος, όταν έρχεται,δεν επιφέρει ζημία, αλλά μάλλον τους μεταφέρει από τούτα τα μάταια και ρευστά πρός ανέσπερη ημέρα, πρός άφθαρτη τρυφή, πρός α'ί'δια δόξα, πρός τα πραγματικώς υπάρχοντα και αναλλοιώτως διαμένοντα.[...]

Πατερικές Εκδόσεις "Γρηγόριος ο Παλαμάς"

Ζωή υπάρχων,

και πηγή της αθανασίας,

εκαθέσθης πρός τη πηγή, Οικτίρμων,

και των σών αιτησαμένην, έπλησας,

πανσόφων ναμάτων Σαμαρείτιν υμνούσαν σε.

Από τον Κανόνα της Σαμαρείτιδος

Ποίημα Ιωσήφ του Θεσσαλονίκης

'Ηχος δ'

 

Το σέλας τρισήλιε,

της ουσιώδους αίγλης σου,

λάμψον ενιαία μοι Θεότης,

άκτιστε φύσις,

και φωτουργαία πηγή,

πάσης φωτοδότιδος αυγής,

 ίνα κατοπτρίζομαι το σόν κάλλος το άρρητον.

Από τον Τριαδικό Κανόνα του Μεσονυκτικού

της Κυριακής της Σαμαρείτιδος

Ποίημα Μητροφάνους

'Ηχος δ'

Χριστός Ανέστη!

Υάκινθος