Ερώτηση:
Πές μου δέσποτα, πώς εννοείς την ελευθερία στήν πράξη;* Και πώς πρέπει να την χρησιμοποιούμε;
Απόκριση Οσίου Ιωάννου
Ελευθερία είναι η αλήθεια που λέγεται φανερά. Μπορεί δηλαδή κάποιος να έχει ανάγκη από τροφή, από ένα ρούχο ή γενικά από κάποιο άλλο πράγμα. Αυτός οφείλει να το ζητήσει απ' αυτόν που έχει την εξουσία να του το δώσει. Πρέπει δε να ζητάμε να λειτουργείται αυτού του είδους η ελευθερία από πρόσωπα που δεν σκανδαλίζονται μ' αυτήν. Διότι δεν οικοδομούνται όλοι, λειτουργώντας την. Αυτός που έχει διάκριση, οικοδομείται και χαίρεται. Αυτός όμως που δεν έχει, σκανδαλίζεται. Γι' αυτό έχει υποχρέωση αυτός που κάνει χρήση μιάς τέτοιας ελευθερίας, να μη την χρησιμοποιεί εμπαθώς, δηλαδή για την ικανοποίηση του πάθους που τον ενοχλεί, αλλά για να εξυπηρετήσει μιάν ανάγκη του. 'Αν βέβαια ούτε το άλλο πρόσωπο που τον εξυπηρετεί σκανδαλίζεται, ούτε στόν εξυπηρετούμενο υποκρύπτεται κάποιο πάθος, η ελευθερία είναι καλή. Πρέπει ακόμα να προσέχει κανείς να μην κάνει χρήση μιάς τέτοιας ελευθερίας μπροστά σ' ένα άλλο πρόσωπο που σκανδαλίζεται εύκολα. 'Αν είναι δηλαδή δυνατόν , ο αδελφός πού θέλει να ζητήσει κάτι, να το συζητήσει ιδιαιτέρως με εκείνον που έχει την εξουσία να του το παραχωρήσει, ώστε να παραμείνει ο λογισμός του τυχόν παρευρισκόμενου αδελφού αβλαβής. Παράδειγμα: Υπάρχει περίπτωση να είσαι κουρασμένος και να έχεις ανάγκη να φάς όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Σε ακούει τότε κάποιος να το ζητάς και σκανδαλίζεται. 'Η πάς να ζηήσεις ένα πράγμα και ο άλλος αδελφός που το ακούει δεν οικοδομείται.
Είπαμε βέβαια ότι η ελευθερία είναι καλή, όταν γίνεται με φόβο Θεού. 'Αν όμως, ενώ χρειάζεσαι ένα πράγμα δεν το ζητήσεις, αλλά περιμένεις εκείνον που έχει την εξουσία να σου το δώσει από μόνος του και συμβεί να μήν το ξέρει εκείνος ότι έχεις τέτοια ανάγκη ή μπορεί και να το ξέρει, αλλά να του διαφεύγει εκείνη την ώρα- μπορεί βέβαια και να θέλει να σε δοκιμάσει αν έχεις υπομονή - εσύ με την συμπεριφορά του φαίνεσαι να σκανδαλίζεσαι ως ανυπόμονος και έτσι αμαρτάνεις. Ενώ, αν του ζητήσεις φανερά αυτό που θέλεις, όλα αυτά αποφεύγονται. Ακόμη πρέπει να τοποθετήσεις εκ των προτέρων τον λογισμό σου έτσι, ώστε αν δεν λάβεις αυτό που ζητάς, να μην στενοχωρηθείς, ούτε να σκανδαλιστείς, ούτε να γογγύσεις. αλλά να πείς στόν λογισμό σου: " Μάλλον δεν είχε την δυνατότητα να μου το δώσει ή εγώ δεν είμαι άξιος και γι' αυτό ο Θεός δεν επέτρεψε να μου το δώσουν". Και πρόσεχε μήπως, παίρνοντας αφορμή από την αρνητική αυτή στάση του, χάσεις και την άνεση που έχεις πρός τον αδελφό και όταν σε πιέσει η ανάγκη, δεν μπορείς πάλι να απευθυνθείς σ' αυτόν και να του ζητήσεις ό,τι θέλεις. Να προσπαθήσεις δηλαδή να διατηρήσεις τόν εαυτό σου ειρηνικό και απρόσβλητο από οποιαδήποτε κακοτοπιά.
'Αν τώρα σε ρωτήσει ο αδελφός από μόνος του "χρειάζεσαι αυτό το πράγμα"; τότε να πείς την αλήθεια. Και άν ξαφνιαστείς και πείς
" δεν το χρειάζομαι", πείσε τόν εαυτό σου να επανέλθει και να του πείς: "Συγχώρεσέ με, βρέθηκα σε δύσκολη θέση και είπα κάτι χωρίς να το θέλω. Η αλήθεια είναι ότι το χρειάζομαι αυτό το πράγμα και θέλω να μου το δώσετε".
*Σχόλιο του γέροντος π. Αντωνίου Ρωμαίου
Στίς εναγώνιες ερωτήσεις του, ο μαθητής του Οσίου φανερώνει ότι βιώνει με εμπάθεια και άρα ανελεύθερα το θέμα της ελευθερίας. Επιθυμεί να γίνει αετός και ζητά να κινείται πάνω σε σιδηροδρομικές γραμμές. Η απάντηση του Οσίου είναι:
α) Να μπορείς να μήν υποβάλλεις ερωτήσεις "για να μαθαίνεις", να προτιμάς να μένεις "πτωχός τω πνεύματι".
β) 'Οταν ρωτάς να δίνεις ολόκληρο το λογισμό εκείνο που είναι ως υπόστρωμα στήν ερώτηση.
γ) Να μή ρωτάς με "εικονικές" ερωτήσεις, αλλά με πραγματικές και συγκεκριμένες ' "βλάπτει γαρ μάλλον το σχηματίζεσθαι"!...
δ) Να μιλάς αληθινά, που σημαίνει ανεπιφύλακτα, ανεπιτήδευτα, διακριτικά, φιλάνθρωπα και ταπεινά, με την ετοιμότητα να λειτουργήσεις πάλι μια σχέση ειλικρινά, έστω και εάν έχεις αποτύχει πολλές φορές στο παρελθόν.
ε) Να παραμένεις απαθής και στην επιτυχία και στήν αποτυχία των διαπροσωπικών, και πολύ περισσότερο, των εμπράγματων σχέσεων.
Πές μου δέσποτα, πώς εννοείς την ελευθερία στήν πράξη;* Και πώς πρέπει να την χρησιμοποιούμε;
Απόκριση Οσίου Ιωάννου
Ελευθερία είναι η αλήθεια που λέγεται φανερά. Μπορεί δηλαδή κάποιος να έχει ανάγκη από τροφή, από ένα ρούχο ή γενικά από κάποιο άλλο πράγμα. Αυτός οφείλει να το ζητήσει απ' αυτόν που έχει την εξουσία να του το δώσει. Πρέπει δε να ζητάμε να λειτουργείται αυτού του είδους η ελευθερία από πρόσωπα που δεν σκανδαλίζονται μ' αυτήν. Διότι δεν οικοδομούνται όλοι, λειτουργώντας την. Αυτός που έχει διάκριση, οικοδομείται και χαίρεται. Αυτός όμως που δεν έχει, σκανδαλίζεται. Γι' αυτό έχει υποχρέωση αυτός που κάνει χρήση μιάς τέτοιας ελευθερίας, να μη την χρησιμοποιεί εμπαθώς, δηλαδή για την ικανοποίηση του πάθους που τον ενοχλεί, αλλά για να εξυπηρετήσει μιάν ανάγκη του. 'Αν βέβαια ούτε το άλλο πρόσωπο που τον εξυπηρετεί σκανδαλίζεται, ούτε στόν εξυπηρετούμενο υποκρύπτεται κάποιο πάθος, η ελευθερία είναι καλή. Πρέπει ακόμα να προσέχει κανείς να μην κάνει χρήση μιάς τέτοιας ελευθερίας μπροστά σ' ένα άλλο πρόσωπο που σκανδαλίζεται εύκολα. 'Αν είναι δηλαδή δυνατόν , ο αδελφός πού θέλει να ζητήσει κάτι, να το συζητήσει ιδιαιτέρως με εκείνον που έχει την εξουσία να του το παραχωρήσει, ώστε να παραμείνει ο λογισμός του τυχόν παρευρισκόμενου αδελφού αβλαβής. Παράδειγμα: Υπάρχει περίπτωση να είσαι κουρασμένος και να έχεις ανάγκη να φάς όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Σε ακούει τότε κάποιος να το ζητάς και σκανδαλίζεται. 'Η πάς να ζηήσεις ένα πράγμα και ο άλλος αδελφός που το ακούει δεν οικοδομείται.
Είπαμε βέβαια ότι η ελευθερία είναι καλή, όταν γίνεται με φόβο Θεού. 'Αν όμως, ενώ χρειάζεσαι ένα πράγμα δεν το ζητήσεις, αλλά περιμένεις εκείνον που έχει την εξουσία να σου το δώσει από μόνος του και συμβεί να μήν το ξέρει εκείνος ότι έχεις τέτοια ανάγκη ή μπορεί και να το ξέρει, αλλά να του διαφεύγει εκείνη την ώρα- μπορεί βέβαια και να θέλει να σε δοκιμάσει αν έχεις υπομονή - εσύ με την συμπεριφορά του φαίνεσαι να σκανδαλίζεσαι ως ανυπόμονος και έτσι αμαρτάνεις. Ενώ, αν του ζητήσεις φανερά αυτό που θέλεις, όλα αυτά αποφεύγονται. Ακόμη πρέπει να τοποθετήσεις εκ των προτέρων τον λογισμό σου έτσι, ώστε αν δεν λάβεις αυτό που ζητάς, να μην στενοχωρηθείς, ούτε να σκανδαλιστείς, ούτε να γογγύσεις. αλλά να πείς στόν λογισμό σου: " Μάλλον δεν είχε την δυνατότητα να μου το δώσει ή εγώ δεν είμαι άξιος και γι' αυτό ο Θεός δεν επέτρεψε να μου το δώσουν". Και πρόσεχε μήπως, παίρνοντας αφορμή από την αρνητική αυτή στάση του, χάσεις και την άνεση που έχεις πρός τον αδελφό και όταν σε πιέσει η ανάγκη, δεν μπορείς πάλι να απευθυνθείς σ' αυτόν και να του ζητήσεις ό,τι θέλεις. Να προσπαθήσεις δηλαδή να διατηρήσεις τόν εαυτό σου ειρηνικό και απρόσβλητο από οποιαδήποτε κακοτοπιά.
'Αν τώρα σε ρωτήσει ο αδελφός από μόνος του "χρειάζεσαι αυτό το πράγμα"; τότε να πείς την αλήθεια. Και άν ξαφνιαστείς και πείς
" δεν το χρειάζομαι", πείσε τόν εαυτό σου να επανέλθει και να του πείς: "Συγχώρεσέ με, βρέθηκα σε δύσκολη θέση και είπα κάτι χωρίς να το θέλω. Η αλήθεια είναι ότι το χρειάζομαι αυτό το πράγμα και θέλω να μου το δώσετε".
*Σχόλιο του γέροντος π. Αντωνίου Ρωμαίου
Στίς εναγώνιες ερωτήσεις του, ο μαθητής του Οσίου φανερώνει ότι βιώνει με εμπάθεια και άρα ανελεύθερα το θέμα της ελευθερίας. Επιθυμεί να γίνει αετός και ζητά να κινείται πάνω σε σιδηροδρομικές γραμμές. Η απάντηση του Οσίου είναι:
α) Να μπορείς να μήν υποβάλλεις ερωτήσεις "για να μαθαίνεις", να προτιμάς να μένεις "πτωχός τω πνεύματι".
β) 'Οταν ρωτάς να δίνεις ολόκληρο το λογισμό εκείνο που είναι ως υπόστρωμα στήν ερώτηση.
γ) Να μή ρωτάς με "εικονικές" ερωτήσεις, αλλά με πραγματικές και συγκεκριμένες ' "βλάπτει γαρ μάλλον το σχηματίζεσθαι"!...
δ) Να μιλάς αληθινά, που σημαίνει ανεπιφύλακτα, ανεπιτήδευτα, διακριτικά, φιλάνθρωπα και ταπεινά, με την ετοιμότητα να λειτουργήσεις πάλι μια σχέση ειλικρινά, έστω και εάν έχεις αποτύχει πολλές φορές στο παρελθόν.
ε) Να παραμένεις απαθής και στην επιτυχία και στήν αποτυχία των διαπροσωπικών, και πολύ περισσότερο, των εμπράγματων σχέσεων.
Από το βιβλίο
Βαρσανουφίου και Ιωάννου
Κείμενα Διακριτικά και Ησυχαστικά
(Ερωταποκρίσεις)
τόμος Β' , Θ', (κεφ: Πρός άγνωστους αδελφούς)
Psalm 94/95
Υάκινθος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου