Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

" Σταυρωμένος για τον κόσμο "


Του Νικήτα Στηθάτου
Από  την  Α΄ Εκατοντάδα Πρακτικών Κεφαλαίων
 
 
46. Εκείνος που μίσησε με όλη του την ψυχή και απαρνήθηκε την επιθυμία της σάρκας και την επιθυμία που προέρχεται από την όραση και την αλαζονεία του πλούτου, οι οποίες αποτελούν τον κόσμο της αδικίας και με την φιλία των οποίων γινόμαστε εχθροί του Θεού, αυτός σταύρωσε τον κόσμο για τον εαυτό του και τον εαυτό του για τον κόσμο. Έτσι διέλυσε πάνω του την μεταξύ αυτού και του Θεού έχθρα κι έκανε ειρήνη ανάμεσά τους. Γιατί εκείνος που νεκρώθηκε γι' αυτά, αποβάλλοντας το σαρκικό φρόνημα, συμφιλιώθηκε με το Θεό, αφού θανάτωσε την έχθρα του κόσμου με τη νέκρωση των ηδονών, μέσω της σταυρωμένης για τον κόσμο ζωής του, και αποδέχθηκε τη φιλία με τον Ιησού. Επομένως, ο άνθρωπος αυτός δεν είναι πια φίλος του κόσμου, ώστε να είναι εχθρός του Θεού, αλλά γίνεται φίλος του Θεού, γιατί είναι σταυρωμένος για τον κόσμο και μπορεί να λέει: «Για μένα σταυρώθηκε ο κόσμος, κι εγώ για τον κόσμο».




πηγή : Ομολογία Πίστεως




 

Κυριακή 30 Αυγούστου 2015

" Οφθαλμοί "

 
Όλη η λογομαχία των δύο σχολών συνίσταται εις το:
ποίοι οφθαλμοί είναι τυφλοί;-οι εξωτερικοί ή οι εσωτερικοί;
 
Και η Αιωνία Όρασις απαντά:
και οι μέν και οι δε είναι τυφλοί άνευ Εμού.
Και οι μέν και οι δε βλέπουν,
όταν Εγώ βλέπω δι'αυτών
και όταν εκείνοι βλέπουν δι' Εμού.
 
Από το βιβλίο "Στοχασμοί περί του καλού και του κακού"
του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
 
 
 
 
 
 
Υάκινθος
 

Οδός αγάπης αρ 1

 
 
 
 
 
 
 
 Υ.C.

Η ώρα της μοναξιάς


[...] Ο όσιος Θεοφάνης λέγει:  " Αληθινό ησυχασμό επιτελεί εκείνος που παραμένει μέρα νύκτα με τον νού  και την καρδιά ενώπιον του Κυρίου μέχρι το τέλος της ζωής του ". Εκτός  όλων αυτών  τώρα είναι καιρός να πούμε  εάν η ησυχία  αρμόζη και στους ζώντας  στις πόλεις και τα χωριά. Αυτήν την ησυχία μπορούν να ακολουθήσουν όλοι οι Χριστιανοί που έχουν φόβο Θεού και θέλουν την σωτηρία της ψυχής τους. Ο όσιος Θεοφάνης
ο Έγκλειστος διδάσκοντας έναν μαθητή του, λέγει τα εξής 
γι' αυτήν: " Σου λέγω ένα μόνο πράγμα. Άρχισε τώρα , στη κατάσταση που είσαι, να απομονώνεσαι  στο σπίτι σου. Και να προσεύχεσαι  στο Θεό  ζητώντας ένα μόνο πράγμα: " Γνώρισόν μοι Κύριε, οδόν εν ή πορεύσομαι" (Ψαλμ. 142,8). Αυτό να μη το λέγης μόνο με το στόμα και την σκέψη, αλλά παρακάλεσε τον Θεό με καρδιακό πόνο. Γι' αυτήν την ώρα  της μοναξιάς  να ορίζης συγκεκριμένη  ώρα της ημέρας ή ωρισμένες ημέρες της  εβδομάδος και να κάνης το πρόγραμμά  σου με σιωπή, ζητώντας περισσότερο  την σοφία, τον φωτισμό  και την αποκάλυψη  της  σωτηρίου οδού. Με αυτήν  την μοναξιά, πρόσθεσε και την σωματική νηστεία, η οποία θα σε βοηθήσει  στην προσευχή. Κατ' αυτήν την περίοδο  θα αποκτήσης  την εσωτερική εμπειρία  εκ της εγκρατείας  και της απαρνήσεως  του ενός  και του άλλου πράγματος  και θα γίνεις ανεξάρτητος  από όλα  και θα τα αποφεύγεις τόσο, ώστε να μην ελκύεσαι  πλέον απ' αυτά. Και ο σκοπός αυτών να είναι να σπάση  η ψυχή  σου τα δεσμά της παρούσης καταστάσεώς της και να εξέλθη  από την φυλακή των παθών της". Κατόπιν είπε τα εξής: "Πρέπει να εκμεταλλευώμεθα  τις στιγμές   της μοναξιάς προοδεύοντας  στα θεία έργα με την προσευχή  και τους  στοχασμούς. [...]"

Από το βιβλίο " Πνευματικοί Λόγοι"
 του Ιερομονάχου Κλεόπα Ηλιέ






Υάκινθος 
 

Σάββατο 29 Αυγούστου 2015

Οδός αγάπης αρ 4

 
 
 

 
Restore Your Faith In Humanity (best edition)

Οδός αγάπης αρ 3...

 
 
 
 


                                                                     ΜΥΡΙΖΕΙ....ΘΕΟ..!

Οδός αγάπης αρ. 2

 
 
 
 
 

" Save me, O my consolation..."


“No one who comes to Thee
will ever depart fromThee still feeling deprived
Most Pure Virgin Mother of God,
but will ask for grace
and will receive this gift upon a worthy petition”.

 
Holy Mother, pure and blessed,
 
To thee I dare my voice to raise.
 
My face with tears is washed, caressed:
 
Attend the words my heart conveys,
 
Save me from misfortune, wrath,
 
Fill my heart with sweet contrition
 
And set me on salvation’s path.
 
May I be free, with Thy direction,
 
And be prepared to give up all.
 
Through bitter times, be my protection –
 
My death from utter grief forestall.
 
Thou refuge for all those in need,
 
Our intercessor with the Lord! –
 
O, shelter me when all pay heed
 
And judgement strikes all like a sword,
 
When ageless breaks into time,
 
The final trumpet wakes the dead,
 
And burdens of my every crime
 
From books of conscience shall be read.
 
Truth’s wall Thou art, its vindication!
 
With all my soul I pray toThee:
 
Save me, O my consolation,
 
And with Thy love encompass me!



A prayer, composed by Gogol, to the blessed Virgin.
Holy Russian Elder Isidore of Gesthemane Hermitage
loved to recite this prayer.

From the book"Salt of the Earth"
By St Paul Florensky


Yakinthos



Άξιον Εστίν - Πατριαρχικόν
 

Παρασκευή 21 Αυγούστου 2015

Ένα άλλο...ΟΧΙ!

Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο

Δημοσιεύθηκε: 21 Αυγούστου 2015 Κατηγορίες: Επιστήμες, Τέχνες & Πολιτισμός
Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο
 
Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο
Σοφία Ντρέκου
Όλοι μας είναι πιθανόν να έχουμε υποστεί χειριστική συμπεριφορά στις σχέσεις μας είτε κοινωνικές, φιλικές, εργασιακές, συντροφικές, είτε γονικές. Υποκείμεθα ακόμη στους ψυχολογικούς νόμους, στο διάβα της πνευματικής και κοσμικής μας πορείας.
Η χειραγώγηση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης. Τα άτομα που την δέχονται συνήθως δεν έχουν συνειδητή επίγνωση των κινήτρων πίσω από την συναισθηματική καταπίεση που δέχονται. Θεωρούν ότι με λογικά επιχειρήματα και με γνώμονα την ελπίδα και τις καλές προθέσεις θα αλλάξουν τον άλλο. Η προστασία του εαυτού μας και των άλλων από μια χειριστική συναισθηματική σχέση είναι πολύ σημαντική αφού τέτοιου είδους καταστάσεις μας εξουθενώνουν ψυχικά και μας δημιουργούν ανεξίτηλα τραύματα. Μάθετε να συνάπτεται υγιείς σχέσεις και όχι τοξικές. Πάρτε τις αποφάσεις της ζωής σας στα δικά σας χέρια, ΣΑΣ ΑΝΗΚΕΙ.
Η καλύτερη και αγιότερη λύση και για τον «θύτη και για το «θύμα» είναι, αφού ερευνήσουμε και μελετήσουμε σε ποια κατηγορία ψυχολογικών προσωπικοτήτων ανήκουμε, την εκθέτουμε στον πνευματικό μας και δουλεύουμε μαζί του την θεραπεία μας. Αν δεν έχετε πνευματικό ή αν η σχέση μαζί του είναι χλιαρή, τότε απευθυνθείτε σε έναν ειδικό. Καλή ανάγνωση και ο Θεός μεθ’ ημών.
 Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο2
Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο
Dott.ssa Μαρία Λιακάκου,
Κλινική Ψυχολόγος Πανεπιστήμιο Ρώμης «La Sapienza»
Η αυτοπροστασία από τα χειριστικά άτομα είναι άκρως σημαντική κυρίως στην συναισθηματική σχέση αφού είναι σε θέση να μας εξουθενώσουν ψυχικά.
Οι ενέργειες των χειριστικών ατόμων έχουν στόχο το αποκλειστικά προσωπικό τους όφελος και το επιτυγχάνουν μέσα από την χειραγώγηση και την παραπλάνηση του συνομιλητή τους.
Τα άτομα αυτά δεν εκφράζουν ποτέ στα «θύματα» τους τελικούς τους στόχους, τις πραγματικές τους σκέψεις και τις ιδέες τους.
Κρύβει λοιπόν τις μύχιες σκέψεις του από το θύμα και αρχίζει να επιδρά πάνω του σιγά σιγά με τεχνικές που αρχικά εμφανίζονται ως απλά αιτήματα που δεν δεσμεύουν και που δεν «μπορείς να πείς όχι».
Οι αιτήσεις σταδιακά αρχίζουν να γίνονται όλο και πιο απαιτητικές με αποτέλεσμα κάποια στιγμή το θύμα να βρεθεί εγκλωβισμένο σε πολύπλοκες καταστάσεις.
Τα χειριστικά άτομα επωφελούνται από την αγάπη των άλλων για ιδιοτελείς σκοπούς. Δεν αισθάνονται ενοχές γι’ αυτό που κάνουν γιατί τα πάντα είναι σχεδιασμένα για την ικανοποίηση του Εγώ τους.
Όταν δημιουργούν μια σχέση χειρίζονται τον άλλον με μια ψεύτικη τρυφερότητα και αφού τον κατακτήσουν «τρέφονται» από αυτόν με έναν άπληστο τρόπο.
Βρίσκουν τα αδύνατα σημεία των θυμάτων τους τα οποία βυθίζονται σε μια δίνη από την οποία δεν πρόκειται να βγούν χωρίς τραύματα.
Σε κάθε τους σχέση οι κανόνες και οι απαιτήσεις που επιβάλλουν με αυταρχικό τρόπο, πρέπει να ικανοποιούνται.
Τα σημάδια που βοηθούν να καταλάβουμε ότι έχουμε πέσει στον ιστό της αράχνης είναι η αίσθηση της ασφυξίας, η παρουσία συχνών επικρίσεων, τα υπονοούμενα, οι σαρκασμοί που έχουν ως απώτερο σκοπό να πλήξουν την αυτοεκτίμηση του άλλου έως την πλήρη αποδόμησή της.
Τα χειριστικά άτομα απολαμβάνουν την ταπείνωση των άλλων, δεν δέχονται αμφισβητήσεις και δεν δέχονται καμία κριτική.
Προτιμούν οι ίδιοι να επικρίνουν και να κατηγορούν παρά να μπούν ισότιμα σε μια ώριμη και ενήλικη σχέση με τον άλλον.
Οι χειριστικοί προσποιούνται ότι αγαπούν αλλά στην ουσία δεν νοιώθουν κανένα συναίσθημα, αντίθετα τείνουν να κακοποιούν ψυχολογικά: ο άλλος δεν είναι παρά η αντανάκλασή τους στον καθρέφτη.
Πρόκειται για άτομα τα οποία με την σειρά τους έχουν υποστεί τραύματα, κακοποιήσεις, καταχρηστικές συμπεριφορές και συναισθήματα που παρουσιάστηκαν πολύ νωρίς στην ζωή τους και γι’ αυτό διαιωνίζουν το τραύμα, τραυματίζοντας με την σειρά τους.
Οι πιο κοινοί τρόποι χειραγώγησης.
Συναισθηματικός εκβιασμός και απειλές: Οι χειριστικοί χρησιμοποιούν συχνά τον συναισθηματικό αλλά και ηθικό εκβιασμό που αποτελεί μια ισχυρή μορφή χειραγώγησης στην οποία ένα κοντινό μας πρόσωπο απειλεί, είτε άμεσα είτε έμμεσα να μας τιμωρήσει αν δεν κάνουμε ότι θέλει «Αν δεν συμπεριφέρεσαι με τον τρόπο που θέλω, θα το πληρώσεις».
Στην περίπτωση που πιστέψουμε και ενδώσουμε στις απειλές του, διατρέχουμε τον κίνδυνο να του επιτρέψουμε να ελέγχει τις αποφάσεις μας και τις συμπεριφορές μας.
Αρκετές φορές επίσης ο εκβιασμός γίνεται με τέτοια δεξιοτεχνία που δεν γίνεται αντιληπτός σε συνειδητό επίπεδο. Σε βάθος χρόνου το θύμα έχει την εντύπωση ότι είναι φυλακισμένο σε μια σχέση που δεν αφήνει ελευθερία επιλογής αφού οποιαδήποτε κίνηση αξιολογείται και μεταφράζεται από το χειριστικό άτομο σε συνάρτηση του προσωπικού του όφελους.
Το φταίξιμο: η αιτία των προβλημάτων αποδίδεται πάντα στον άλλον και αν βρεθεί λύση, ο άλλος υπομένει διαφόρων ειδών απειλές που συνήθως συμβάλλουν στην διακοπή της σχέσης.
Ψέμματα και κολακεία: όταν σε μια δεδομένη στιγμή επαινούν και κολακεύουν με ασυνήθιστα υπερβολικό τρόπο, πιθανότατα να θέλουν να πάρουν κάτι από εσάς.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε τη διαφορά μεταξύ αγάπης και καλοσύνης.
Η αγάπη είναι ένα βαθύ συναίσθημα, η καλοσύνη είναι μια συμπεριφορά η οποία δεν συμπίπτει κατ’ ανάγκη με ένα πραγματικό συναίσθημα.
Υποτίμηση, δυσφήμιση: πρόκειται για μια συνεχή και σχολαστική διαδικασία με στόχο την υπονόμευση της αυτοεκτίμησης του άλλου για να καταλήξει να πιστέψει ότι πράγματι δεν αξίζει, ότι είναι «λίγος».
Παρεμβατικότητα: τα χειριστικά άτομα αναμειγνύονται στις επιλογές και στις αποφάσεις του άλλου χωρίς να υπολογίζουν την άποψη του.
Στρίμωγμα στη γωνία: είναι η τεχνική που κλείνει τον διάλογο τονίζοντας τις αντιφάσεις των επιχειρημάτων. Χειρίζονται τα επιχειρήματα με τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρηθεί ο άλλος ως άτομο ασυνάρτητο και σε σύγχυση.
Προκλητή εξάρτηση: περιλαμβάνει και την οικονομική και την συναισθηματική εξάρτηση. Ο χειριστικός υπογραμμίζοντας τα λάθη και τις αδυναμίες του συντρόφου επιτυγχάνει την αποδυνάμωση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας του.
Αν νομίζετε ότι αντιμετωπίζετε μια από αυτές τις συμπεριφορές τότε αρχίστε να σκέφτεστε ότι έχετε να κάνετε με ένα χειριστικό άτομο.
πηγή και σχόλια στο αδελφό μας ιστολόγιο: «Από το Στιγμιαίο στο Άπειρο»
Άκου… η Θάλασσα μιλάει … Ξέρεις τι λέει; Ελευθερία λέει… ελευθερία!


 Πώς να αναγνωρίσεις έναν χειριστικό άνθρωπο3
Πως να αντιμετωπίσετε την χειραγώγηση
Γράφει, στο thinkover.gr, η Μάχη Παπαναστασίου
1. Κατανοήστε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και παρατηρήστε τις πράξεις του χειριστικού ατόμου με υπομονή. Οι πράξεις μιλούν δυνατότερα από τις λέξεις.
2. Μην προσπαθείτε να αλλάξετε τον χειριστικό άνθρωπο αλλά τον εαυτό σας. Το να προσπαθείτε να αλλάξετε τον άνθρωπο που έχετε απέναντι σας είναι μάταιο. Μη ξεχνάτε ότι η χειριστικότητα εμφανίζεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και προϋποθέτει την ύπαρξη ενός θύματος, το οποίο είστε εσείς. Μην σπαταλήσετε λοιπόν την ενέργεια σας προσπαθώντας να αλλάξετε το χειριστικό άτομο αλλά αλλάξτε την δυναμική της σχέσης και τον εαυτό σας.
3. Αξιολογήστε την σχέση. Αναρωτηθείτε αν αξίζει αυτή η σχέση και πόσο σημαντικός είναι για εσάς ο συγκεκριμένος άνθρωπος.
4. Βάλετε τα όρια σας και πείτε ΟΧΙ. Καμία σχέση δεν λειτουργεί χωρίς οριοθέτηση. Βάλτε λοιπόν τα δικά σας όρια, αυξήστε τις αντιστάσεις σας και μην φοβηθείτε να πείτε ΟΧΙ. Με αυτό τον τρόπο δείχνετε ότι σέβεστε τον εαυτό σας και τις ανάγκες του.
Πείτε το δυνατά: Ο-Χ-Ι

5. Διαφωνήστε και υπερασπιστείτε την άποψη σας. Μην διστάσετε να διαφωνήσετε και μην δεχτείτε την κακοπροαίρετη κριτική. Οι χειριστικοί άνθρωποι νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο με το να υποτιμούν και να δυσφημούν. Είναι στο χέρι σας να σπάσετε αυτόν τον φαύλο κύκλο.
6. Δεν φταίτε για όλα. Το χειριστικό άτομο έχει …ταλέντο στο να σας κάνει να νιώθετε ενοχές. Προσπαθήστε να μην νιώθετε τύψεις και ενοχές για καταστάσεις που δεν ευθύνεστε και αναγνωρίστε το γεγονός ότι όλοι έχουμε δικαίωμα να κάνουμε λάθη αλλά κανένας δεν έχει δικαίωμα να το εκμεταλλεύεται.
7. Ζητήστε την βοήθεια κάποιου ειδικού. Η προσπάθεια να απαλλαγεί κάποιος από αυτή την τοξική συμπεριφορά είναι δύσκολη και έχει εμπόδια. Η βοήθεια ενός ειδικού χρειάζεται ώστε να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από βιώματα, τραύματα και συναισθήματα ενοχής του παρελθόντος.
Η προστασία του εαυτού μας και των άλλων από μια χειριστική συναισθηματική σχέση είναι πολύ σημαντική αφού τέτοιου είδους καταστάσεις μας εξουθενώνουν ψυχικά και μας δημιουργούν ανεξίτηλα τραύματα. Μάθετε να συνάπτεται υγιείς σχέσεις και όχι τοξικές. Πάρτε τις αποφάσεις της ζωής σας δικά σας χέρια, ΣΑΣ ΑΝΗΚΕΙ.

Σοφία Ντρέκου / Αέναη επΑνάσταση
Τέλος και τω Θεώ δόξα!

 
Πηγή: sophia  και Διακόνημα



 

Δευτέρα 17 Αυγούστου 2015

Fear is the first-fruit of sin


 

 

"The wicked man flees although no one pursues him; but the righteous man, like a lion feels sure of himself" (Proverbs 28:1).

Wicked men are even afraid of shadows; to them shadows of trees seem as an army. Wherever something rustles, the wicked man thinks; the avenger comes! The trembling of leaves, he hears as a sound of chains; he takes the voices of birds as the shout of hunters who give chase after game; he sees grass as a spy of his evil deed; water, as a witness against him; the sun, as a judge; the stars, as those who taunt him. O my brethren, how many lies are born out of fear? For fear is of sin, sin is of the devil and the devil is the father of all lies.

 Fear is the first-fruit of sin. When Adam sinned, he hid from the face of God. And when God cried out, Adam said: "I heard your voice in the garden and I was afraid" (Genesis 3:10). Before sin, Adam did not know about fear; neither did he hide from the face of God but, on the contrary, always hurried to encounter God. And as soon as he sinned, he "was afraid."

"But the righteous man, like a lion feels sure of himself." Without sin, without fear. Without sin, without weakness. The sinless ones are powerful, very powerful and brave, very brave. The righteous ones are strong and fearless. Such are the righteous ones, only the righteous ones.

O Sinless Lord, save us from empty fear but before that, preserve us from sin, the parent of fear. To You be glory and thanks always. Amen.

 
πηγή : Mystagogy
John Sanidopoulos




 

Ἄστε τὸ κακό



Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου,
« Παχεία γαστήρ λεπτόν ού τίκτει νόον»

 


porfyrios.jpg


 

Δέν γίνεστε ἅγιοι κυνηγώντας τὸ κακό. Ἄστε τὸ κακό. Νὰ κοιτάζετε πρὸς τὸν Χριστὸ κι αὐτὸ θὰ σᾶς σώσει. Ἐκεῖνο ποὺ κάνει ἅγιο τὸν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ λατρεία πρὸς τὸν Χριστό, ἡ ὁποία δὲν μπορεῖ νὰ ἐκφραστεῖ, δὲν μπορεῖ, δὲν μπορεῖ… Καὶ προσπαθεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ κάνει ἀσκήσεις,νὰ κάνει τέτοια πράγματα καὶ νὰ καταπονεῖ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Κανεὶς ἀσκητὴς δὲν ἅγιασε χωρὶς ἀσκήσεις. Κανεὶς δὲν μπόρεσε ν’ ἀνέλθει στὴν πνευματικότητα χωρὶς ν’ ἀσκηθεῖ. Πρέπει νὰ γίνονται ἀσκήσεις. Ἄσκηση εἶναι οἱ μετάνοιες, οἱ ἀγρυπνίες κ.λπ.,ἀλλὰ ὄχι μὲ βία. Ὅλα νὰ γίνονται μὲ χαρά. Δὲν εἶναι οἱ μετάνοιες ποὺ θὰ κάνουμε, δὲν εἶναι οἱ προσευχές, εἶναι τὸ δόσιμο, ὁ ἔρωτας γιὰ τὸν Χριστό, γιὰ τὰ πνευματικά.

Ὑπάρχουν πολλοὶ ποὺ τὰ κάνουνε αὐτὰ ὄχι γιὰ τὸν Θεὸ ἀλλὰ γιὰ ἄσκηση, γιὰ ὠφέλεια σωματική.

Ὅμως οἱ πνευματικοὶ ἄνθρωποι τὸ κάνουνε γιὰ ψυχικὴ ὠφέλεια, γιὰ τὸν Θεό. Ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα ὠφελεῖται πολύ, δὲν ἀρρωσταίνει.

Πολλὰ καλὰ ἔρχονται. Μέσα στὴν ἄσκηση, τὶς μετάνοιες, τὶς ἀγρυπνίες καὶ τὶς ἄλλες κακουχίες εἶναι καὶ ἡ νηστεία.

«Παχεία γαστὴρ λεπτὸν οὐ τίκτει νόον». Ἐγὼ τὸ γνωρίζω αὐτὸ ἀπ’ τοὺς Πατέρες. Ὅλα τὰ πατερικὰ βιβλία μιλοῦν γιὰ τὴ νηστεία. Οἱ Πατέρες τονίζουν νὰ μὴν τρῶμε δυσκολοχώνευτα φαγητὰ ἢ λιπαρὰ καὶ παχιά, γιατὶ κάνουν κακὸ στὸ σῶμα ἀλλὰ καὶ στὴν ψυχή. Λένε ὅτι τὸ προβατάκι τρώει τὰ χορταράκια τῆς γῆς κι εἶναι τόσο ἥσυχο. Εἴδατε ποὺ λένε, «σὰν τὸ πρόβατο». Ἐνῷ ὁ σκύλος ἢ ἡ γάτα κι ὅλ’ αὐτὰ τὰ σαρκοφάγα εἶναι ὅλα τους ἄγρια ζῶα. Τὸ κρέας κάνει κακὸ στὸν ἄνθρωπο. Κάνουν καλὸ τὰ χόρτα, τὰ φροῦτα κ.λπ. Γι’ αὐτὸ οἱ Πατέρες μιλοῦν γιὰ νηστεία καὶ κατακρίνουν τὴν πολυφαγία καὶ τὴν ἡδονὴ ποὺ αἰσθάνεται κανεὶς μὲ τὰ φαγητὰ τὰ πλούσια. Νὰ εἶναι πιὸ ἁπλὰ τὰ φαγητά μας. Νὰ μὴν ἀσχολούμαστε τόσο πολὺ μ’ αὐτά.

Δὲν εἶναι τὸ φαγητό, δὲν εἶναι οἱ καλὲς συνθῆκες διαβίωσης, ποὺ ἐξασφαλίζουν τὴν καλὴ ὑγεία. Εἶναι ἡ ἁγία ζωή, ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Ξέρω γιὰ ἀσκητὲς ποὺ νηστεύανε πολὺ καὶ δὲν εἴχανε καμιὰ ἀρρώστια. Δὲν κινδυνεύει νὰ πάθει κανεὶς τίποτε ἀπ’ τὴ νηστεία. Κανεὶς δὲν ἔχει ἀρρωστήσει ἀπ’ τὴ νηστεία. Πιὸ πολὺ ἀρρωσταίνουν ἐκεῖνοι ποὺ τρῶνε κρέατα κι αὐγὰ καὶ γάλατα, παρὰ ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι λιτοδίαιτοι. Εἶναι παρατηρημένο αὐτό. Νὰ τὸ πάρουμε καὶ ἀπὸ τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη• τώρα τὸ συνιστᾶ αὐτὸ τὸ πράγμα. Οἱ νηστευτὲς νηστεύουν καὶ δὲν παθαίνουν τίποτε• ὄχι ἁπλῶς δὲν παθαίνουν, ἀλλὰ θεραπεύονται ἀπὸ ἀρρώστιες.

Γιὰ νὰ τὰ κάνετε ὅμως αὐτά, πρέπει νὰ ἔχετε πίστη. Ἀλλιῶς σᾶς πιάνει λιγούρα. Ἡ νηστεία εἶναι καὶ ζήτημα πίστεως. Ὅταν ἔχετε τὸν ἔρωτα στὸ θεῖον, μπορεῖτε νὰ νηστεύετε μὲ εὐχαρίστηση κι ὅλα εἶναι εὔκολα• ἀλλιῶς σᾶς φαίνονται ὅλα βουνό. Ὅποιοι ἔδωσαν τὴν καρδιά τους στὸν Χριστὸ καὶ μὲ θερμὴ ἀγάπη ἔλεγαν τὴν εὐχὴ, κυριάρχησαν καὶ νίκησαν τὴ λαιμαργία καὶ τὴν ἔλλειψη ἐγκράτειας.

Ὑπάρχουν σήμερα πολλοὶ ἄνθρωποι, ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ νηστέψουν μιὰ μέρα καὶ τώρα ζοῦν μὲ χορτοφαγία, ὄχι γιὰ λόγους θρησκευτικούς, ἁπλῶς γιατὶ πίστεψαν ὅτι αὐτὸ θὰ κάνει καλὸ στὴν ὑγεία τους. Ἀλλὰ πρέπει νὰ τὸ πιστέψεις, ὅτι δὲν πρόκειται νὰ πάθεις τίποτε, ποὺ δὲν τρώεις κρέας. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος βέβαια εἶναι ἀσθενής, δὲν εἶναι ἁμαρτία νὰ φάει πρὸς στήριξιν τοῦ ὀργανισμοῦ καὶ φαγητὰ μὴ νηστήσιμα.

Τὸ ἁλάτι χρειάζεται στὸν ὀργανισμὸ τοῦ ἀνθρώπου. Ὑπάρχει μιὰ φήμη ὅτι τὸ ἁλάτι κάνει κακό. Δὲν εἶναι σωστὸ αὐτό. Εἶναι στοιχεῖο ποὺ χρειάζεται. Καὶ εἶναι ὁρισμένοι μάλιστα ποὺ τὸ ἔχουν πολὺ ἀνάγκη.

Ἐγὼ τί ὄνειρα ἔχω! Γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος δηλαδή. Παρήγγειλα σιτάρι, γιὰ ν’ ἀλέθουμε, νὰ φτιάχνουμε ψωμὶ σταρίσιο. Καὶ σκέφτομαι νὰ πάρουμε διάφορα ὄσπρια καὶ νὰ τ’ ἀλέθουμε καὶ νὰ τ’ ἀνακατώνουμε, σιτάρι μὲ ρύζι, σόγια, σογιάλευρο μὲ φακὲς κ.λπ. Κι ἔπειτα ἔχουμε καὶ τὰ κολοκύθια καὶ τὶς ντομάτες καὶ τὶς πατάτες κι ὅλα τ’ ἄλλα χορταρικά. Καὶ μὲ τὸν πατέρα Ἡσύχιο εἴχαμε ἕνα ὄνειρο.

Μιὰ φορὰ λέγαμε νὰ πᾶμε νὰ γίνουμε ἐρημίτες κάπου καὶ νὰ σπείρουμε σιτάρι καὶ νὰ τὸ μουσκεύουμε καὶ νὰ τὸ τρῶμε. Μήπως ὁ Μέγας Βασίλειος ἐκεῖ, στὴν ἔρημο, ἔτσι δὲν ἔκανε;

Ἀλλὰ τώρα ἐμᾶς μᾶς κακοφαίνεται.

Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου ,«Βίος καὶ Λόγοι»,ἐκδ. Ἱερᾶς Μόνης Χρυσοπηγῆς, Χανιὰ 2003.

πηγή : εν αιθρία

Read more: http://iereasanatolikisekklisias.blogspot.com

 
 
 
 
Σχόλιο:  Το πινάκιο με τα προτεινόμενα εδέσματα κι ένας ταλαίπωρος άνθρωπος  που τρέφεται με μουσική...Δυστυχώς πολλοί συνάνθρωποί μας δεν έχουν την "πολυτέλεια" να κενοδοξούν νηστεύοντας ...κι εμείς καλούμαστε να μην είμαστε αντιφατικοί χριστιανοί!  Υάκινθος

 

 

Σάββατο 15 Αυγούστου 2015

Ο Αγ. Ανδρέας Κρήτης μπροστά στο μυστήριο της Μεταστάσεως της Θεοτόκου


πηγή : Ηλιαχτίδα (Ι.Ν.Αγίου Στυλιανού Γκύζη)

Α’
Εκείνος που ερευνά την Πατερική Γραμματεία για να βρει στα κοιτάσματά της πώς η ορθόδοξη διάνοια και ψυχή ατενίζει τη Μετάσταση της Παρθένου, θα διαφωτισθεί πολύ και θα συναγάγει ωφέλιμα συμπεράσματα μελετώντας τους τρεις περίφημους λόγους στην Κοίμηση της Θεοτόκου που αποδίνονται στον καλλικέλαδο υμνωδό Ανδρέα τον Κρήτης. Ο άγιος αυτός γεννήθηκε στη Δαμασκό κατά τα μέσα του έβδομου αιώνος και από μικρή ηλικία μπήκε στο μοναχικό βίο. Σε ηλικία σαράντα χρονών χειροτονήθηκε μητροπολίτης Γόρτυνος στην Κρήτη. Έφυγε από τον κόσμο αυτόν στα μέσα του επομένου αιώνος, αφοί έγινε περιβόητος για την ποιμαντική του δράσι, τους αγώνες του υπέρ της Ορθοδοξίας, τα θαύματά του, και προπαντός για τα υπέροχα ποιητικά και ρητορικά Έργα που άφησε και που είναι μεγάλης πνευματικής και λογοτεχνικής αξίας. Το πιό γνωστό ποίημα του Ανδρέα είναι ο Μέγας Κανών που ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης. Ο στοχασμός του ως ιερού συγγραφέως και θεολόγου είναι υψιπετής και ορμητικός, όμοιος με αετό που διασχίζει ακούραστα τα βάθη των θείων μυστηρίων. Αλλά πλάι στη σκέψη, θαυμάζουμε στον Ανδρέα Κρήτης και τον φωτεινό παλμό μιας καρδιάς που η Χάρις πλημμυρίζει και εμπνέει, καθώς και μια εξαίσια έκφραση.
Οι λόγοι του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού στην Κοίμηση, που επίσης μιλούν για την ολόσωμο μετάσταση της Θεοτόκου, είναι κάπως αβέβαιο αν προήλθαν από τον κάλαμο του ίδιου. Για εκείνους του Ανδρέα δεν υπάρχει καμιά σκιά αμφιβολίας. Συνεπώς είναι εδώ ένα πιό σταθερό έδαφος για να πατήσει ο ευσεβής ερευνητής, πιό έγκυρη και πιό πειστική η μαρτυρία που παίρνει.


Ας ρίξουμε, λοιπόν, μια ματιά στους λόγους αυτούς και ας δούμε πως 0 άγιος πατήρ, πολιορκώντας το μυστήριο της Εορτής με τάγματα υπερουσίων επιθέτων, στηρίζοντας πάνω σ’ αυτό τις σκάλες των ιστορικών πληροφοριών στην αρχαία παράδοση της Εκκλησίας και αναρριχώμενος λογικά με πόθο κι αγιασμένη δίψα, προσπαθεί να το κατακτήσει.
Δεν φοβάται την αποτυχία. Δεν παραδέχεται πως σ’ αυτή την προσπάθεια υπάρχει ενδεχόμενο να κρημνισθεί σε αμαρτία. «Ό,τι κατορθώσει, θα είναι αξιαγάπητο, σε ό,τι αστοχήσει, δεν θα κινδυνεύσει». Η τόλμη που φανερώνει, δεν του γεννά ανησυχίες. Πασχίζει να διατυπώσει έννοιες που βρίσκονται πάνω από κάθε κατάληψη, μα η ακρίβεια σε τέτοια θέματα «είναι μόλις κατορθωτή και στους αγγέλους». Χαιρόμαστε εδώ, στη στάση που παίρνει ο ιερός συγγραφέας απέναντι του αντικειμένου του, την ελευθεριότητα και το σέβας που διακρίνουν κατ’ εξοχήν την ελληνική σκέψη μπροστά στα «υπέρ νουν», αλλά και την ακατανίκητη εμμονή στη σπουδή και τη βυθοσκοπία τους.
Αυτό που ο άγιος Ανδρέας συναισθάνεται, πάνω στον άμβωνα, θέλει να το συναισθανθούν και οι ακροατές του, το πλήρωμα των πιστών, τους οποίους αγκιστρώνει με το δόλωμα των ποιητικών θέλγητρων και τους έλκει σε «μέγα και υψηλό κήρυγμα». Έχει το θάρρος να το απαιτήσει, γιατί μιλά με ζεστό τρόπο κι όχι με αφηρημένες θεωρίες, γιατί προπαντός δεν παύει να ομολογεί συχνά πόσο μικρός και χωμάτινος είναι ο ίδιος μπροστά στα ουράνια και άπειρα προς τα οποία ανεβάζει τους πιστούς, τονίζοντας σε κάθε ευκαιρία πως είναι ανάξιος προσωπικά για να το κάνει. Μ’ αυτόν τον τρόπο το κήρυγμα σ’ εκείνους τους καιρούς ήταν δογματικό χωρίς να προκαλεί την ανία ή την αδιαφορία. Γιατί η αλήθεια και το συναίσθημα ήταν αδιάσπαστα και το ένα κρατούσε το άλλο, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Αγία Γραφή όπου τα δυο αυτά στοιχεία είναι συνυφασμένα και αξεχώριστα. Γιατί μ’ αυτό τον τρόπο μιλά πάντα η άγιότης.
Το μυστήριο που ο άγιος πλησιάζει και θέλει να εντρυφήσει σ’ αυτό, το θεωρεί και το αναγνωρίζει «υπερκείμενο κάθε λόγου και γνώσεως», και, πιο συγκεκριμένα, τη «μετάθεση» της Θεομήτορος τη λέγει «υπεράγνωστο». Απευθυνόμενος δε στην Παναγία που μεταστάθηκε, αναφωνεί: «Η έμφρικτος και υπεράγνωστός σου κατάστασις, ως αδιάγνωστος πάντι και άλεκτος, σιωπῇ τιμάσθω». Μονάχα η σιωπή, η έμφοβη σιωπή, είναι άξια να σχολιάσει και να τιμήσει αυτό το μυστήριο. Αλλά αυτή η παραδοχή δεν τον εμποδίζει να δηλώσει με χαρωπή παρρησία : «Το ότι οι πριν από μας δεν είχαν κατέβει στο βάθος αυτού του μυστηρίου, δεν σημαίνει πως πρέπει να σιωπήσουμε κι εμείς». Καλεί, λοιπόν, το εκκλησίασμα να «προχωρήσει στα βάθη του Πνεύματος όχι βασιζόμενο στην ανθρώπινη αξία». Κι οπλισμένος κάθε ευσεβής χριστιανός με «την ακτίνα της μυστικής εποπτείας» να ενδοσκοπήσει το προκείμενο μυστήριο.
Κι έτσι βλέπουμε τον άγιο “Ανδρέα να ανεβαίνει στα ύψη της μυστικές θεωρίας με τη δυναμό που του παρέχει η Παρθένος Μαρία, αλλά και γεμάτος συναίσθηση της ίδιας του αναξιότητας καθώς κι εκείνης των πιστών του.
Αυτή η συναίσθηση κάνει ώστε στο λόγο του, που τόσο ψηλά φαίνεται πως πάει, να απαυγάζεται μαζί με το θείο φως και η αδιάκοπη υπόμνηση πως όλοι αυτοί οι υπερκόσμιοι αναπετασμοί, όλα αυτά τα μεγαλοπρεπή κύματα ιεράς ρητορείας και ποιήσεως που αίρουν τη διάνοια και την καρδιά των πιστών, δεν είναι παρά ψελλίσματα και φλοίσβος ταπεινός που μόλις ψαύει και φιλεί τα κράσπεδα του Μυστηρίου.

Β’
Το ότι η Παναγία ακολούθησε τον δρόμο του θανάτου, ο άγιος πατήρ το θεωρεί σαν κάτι το αναπόφευκτο και ολότελα φυσικό. Γιατί, με τον Χριστό, λέγει, «δεν γλυτώσαμε από τον φυσικό θάνατο· γινήκαμε αθάνατοι όχι ως προς τη φύση, άλλ’ ως προς μόνη τη χάρι».
Η Παναγία όμως δεν έμεινε στον τάφο παρά τρεις μέρες.
Κι εδώ, με στερεή βεβαιότητα, ο άγιος Ανδρέας τέμνει την ορθόδοξη οδό ως προς το τι είδους σώμα ήταν αυτό που μετετέθη από τον θεομητορικό τάφο. Το σώμα αυτό δεν ήταν το ίδιο με εκείνο που ο θάνατος κατέλαβε, δεν ήταν σώμα χωμάτινο, αλλά αφθαρτισμένο και πνευματικό, όπως και το σώμα του Αναστάντος Κυρίου, όπως θα είναι τα σώματα όλων μας κατά την ήμερα της Δευτέρας Παρουσίας, σώμα «αλλαγμένο», όπως το προσδιορίζει ο μέγας Παύλος (Α’ Κορ. ιε’, 51, 52). Την ίδια λέξη του Αποστόλου χρησιμοποιεί και ο άγιος πατήρ για να υπομνηματίσει τη φοβερή και εκθαμβωτική αλήθεια της Μεταστάσεως, αλήθεια που δεν αφορά μονάχα την Παρθένο αλλά και όλους μας, γιατί έτσι κι εμείς θα «αλλαχθούμε» κατά τη μέρα της Κρίσεως. Αυτή δε η «αλλαγή» είναι η ίδια η θέωση, το μακάριο κατάντημα του προορισμού μας ως χριστιανών.
Θέτει, λοιπόν, στο στόμα της Παρθένου τα εξής, που τόσο εύγλωττα συνοψίζουν την πίστη της Ορθοδοξίας ως προς αυτό το σημείο : «Τη μεν ψυχή μεγαλύνω τον Κύριον και αγαλλιώμαι τω πνεύματι, τω σώματι δε μεταλλάττομαι (το «αλλαγησόμεθα» της προς Κορινθίους επιστολής) και μορφούμαι την εν χάριτι θέωσιν». Και η ίδια η Παναγία παρακάτω χαρακτηρίζει τη θέωση μέσα στο φως της δικής της Μεταστάσεως ως εξής: «Τη θέωση τη χαρίζει ο Κύριος κάνοντας μετόχους του Πνεύματός του και σηκώνοντας από το χώμα στους ουρανούς σωματικά εκείνους που είχε παρατήσει κάποτε».
Το σώμα που ο θάνατος κατέλαβε, «λύεται»—εξακολουθεί διδάσκοντας ο άγιος — και κατόπιν «ξαναδένεται» με υπερφυή τρόπο κι ολότελα απροσδιόριστο κι ανερμήνευτο. Αυτός ο τρόπος είναι ανέγγιχτος από τις προσπάθειες του νου μας. Εκείνο που μας ενδιαφέρει να ξέρουμε και να πιστεύουμε ακλόνητα και δίχως την παραμικρή αμφιβολία, είναι ότι υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο νεκρό σώμα της Παρθένου και σ’ εκείνο που μεταστάθηκε. Όσο κι αν το πρώτο ήταν πανάγιο, ακηλίδωτο και ακήρατο, δεν είχε καμιά σύγκριση με τη μεταλλαγή του, δηλαδή με τη δεύτερη κι αιώνια κατάσταση στην οποία βρέθηκε με την άνοδο του στους ουρανούς.
Ό Άγιος Ανδρέας λέγει: «Εκείνη που ουράνωσε το χώμα, ξεντύθηκε κατόπιν το χώμα». Έγινε πια στην πραγματικότητα «το άνθος της αφθαρσίας», που δεν μπορούσε νάναι φυτεμένο,—έστω κι αν είχε βλαστήσει, στη γη,— παρά στο αιώνιο περιβόλι των ουρανών. Η Μετάστασης, λοιπόν, σημαίνει ολόσωμη άνοδο στον παράδεισο, αλλά άνοδο που πρέπει να την εννοήσουμε έξω από τη σαρκική ουσία, έξω από τη φθαρτή κι εφήμερη ύλη. Το ίδιο ότι συνέβη, το παραδέχεται, και για τον Ηλία και τον Ενώχ, για τους οποίους γράφει ότι ανελήφθησαν «έξω σαρκός γενόμενοι».
Ίσως είναι περιττό σαν κατακλείδα και σφράγισμα της δογματικής αυτής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας για την πνευματικότητα και τον αφθαρτισμό του σώματος κατά την ανάσταση, να αναφέρει κανείς το ερχόμενο τόσο εύκολα στη μνήμη εδάφιο του κατά Ματθαίον αγίου Ευαγγελίου, όπου η παραπάνω αλήθεια για πρώτη φορά αλλά και τόσο σαφώς κηρύττεται από τον ίδιο τον Κύριο στην απάντηση που έδωσε στους νομικούς που τον πείραζαν με το παράδειγμα της γυναίκας των εφτά αδελφών. Της αναστάσεως αυτής, που θα είναι καθολική και παγκοσμία, η Παναγία—σαλπίζει ο Άγιος Ανδρέας ο Κρήτης—είναι η απαρχή: «Απαρχή του εν Χριστώ θεωθέντος αδαμιαίου φυράματος».

Γ’
Για το αν η Μετάσταση συνέβη ή όχι, ο Άγιος Ανδρέας δεν αμφιβάλλει καθόλου, όπως είδαμε. Βασίζει την παραδοχή του γεγονότος στην ανθηρή εκείνη την εποχή παράδοση, που λίγο αργότερα, επί Ιωάννου του Δαμασκηνού, θα σφραγίσει πιο έκτυπα και πιο φλογερά τη λατρευτική συνείδηση της Ανατολικής Εκκλησίας. Στηρίζεται, λοιπόν, ιστορικά, στην παράδοση και μάλιστα αναφέροντάς μας ένα γραπτό δεδομένο της, το «Περί θείων ονομάτων» σύγγραμμα του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη. Αλλά δεν αρκείται, όπως είναι φυσικό, στην απλή υπενθύμιση των συμβάντων κατά την Κοίμηση. Μεταδίδει, με όλο το σεβάσμιο κύρος που είχε πάνω της, την ασπαστή γενικά μαρτυρία περί των εσχάτων της Παναγίας, μαρτυρία που πήγαζε πιθανότατα από τους αποστολικούς χρόνους. Αλλά συγχρόνως την πλουταίνει με το χυμό της ιδιαίτερης συγκινήσεώς του, με τα ξόμπλια της ιερής του ποιητικής εμπνεύσεως, με την ακαταμάχητη ισχύ της θεολογίας του.
Έτσι, απευθυνόμενος στην Παναγία, αναφωνεί ανάμεσα στα άλλα : «Όπως όταν γεννούσες, η μήτρα σου δεν είχε φθαρεί, έτσι και όταν πέθανες, η σάρκα σου δεν έλιωσε και δεν χάθηκε… Η γέννα διέφυγε τη φθορά και ο τάφος δεν πρόφθασε να δει φθορά». Και αλλού : «Άδης κρατείν ουκ ισχύει σου. Άπιθι τοίνυν…». Και παραπέρα: «Σε τάφος έχειν ου δύναται…». Και ακόμη : « Ποιός τάφος θα σε σκεπάσει ; Και ποιό χώμα θα σε δεχθεί, εσένα που τον ουρανό και του ουρανού τη φύση ξεπέρασες στην αγιότητα;» Και αλλού: «Έως μεν γαρ τοις επιγείοις επεχωρίαζες, μικρόν σε μέρος είχε της γης· εξ ου δε μετετέθης εκ γης, ο σύμπας περιέχει σε κόσμος κοινόν ιλαστήριον. Υπέρ τον Ενώχ μεγαλύνθητι εν ευφροσύνη…».
Αλλά ας μη νομισθεί ότι η ακράδαντη, και αναπαυμένη πάνω στην αρχαία πληροφορία, και εύρωστη συναισθηματικά και θεολογικά πίστη του γύρω από το γεγονός της ολόσωμης ανόδου της Παρθένου, είναι ανύποπτη για το ότι δεν στηρίζεται άμεσα η ευσεβής αυτή παράδοση στη Γραφή. Όχι μόνο η πίστη του δεν είναι ανύποπτη — πράγμα άλλωστε που δεν μπορούσε να συμβαίνει σε μια τόσο φωτεινή και ειλικρινή διάνοια σαν του Ανδρέα αλλά δειλιάζει να υπογραμμίσει και μάλιστα με χαριτωμένα έντονο τρόπο τη σκανδαλώδη σιωπή που κυριαρχεί στην Καινή Διαθήκη πάνω σε πολλά περιστατικά του βίου της Μαρίας, που αργότερα ανέλαμψαν στη μνήμη της Εκκλησίας. Ένα απ’ αυτά ήταν και η Κοίμησή της. Τη σιωπή αυτή τη θίγει ήδη στον α’ Λόγο και δεν διστάζει να δείξει την εντύπωση που του κάνει, γιατί είναι μια σιωπή που προεκτείνεται πέρα από τα όρια της Αγίας Γραφής σαν εξάλειψη απτών ενθυμημάτων σχετικών με τα έσχατα της Θεοτόκου, όπως λ. χ. του τάφου της.
Ακόμα υπάρχει και μια πτυχή στον γ’ Λόγο που μας σπρώχνει να υποθέσουμε ότι ο άγιος Πατήρ έχει περισσότερη απ’ ό,τι φαίνεται συναίσθηση της αντίθετης απόψεως. Γιατί δεν είναι απίθανο να αντιμετώπιζε κάποια διάχυτη αλλά πάντως λιγότερο ριζοβολημένη από την παραδοχή της Μεταστάσεως εκδοχή, ότι η Παναγία δεν είχε ανεβεί ολόσωμη στους ουρανούς. Λέγει, λοιπόν, κάπου στον γ’ Λόγο, αποτεινόμενος στο χωρίο Γεθσημανή: «Αν μέντοι τηρηθείη (το σώμα της Θεοτόκου) μένον… έσται κοινόν αγγέλοις και ανθρώποις κτήμα προσκυνούμενον. Αν δε τι παράδοξον τύχοι και μετασταίη το άχραντον, μένε το θαύμα κηρύσσουσα»,
Όσο κι αν μοιάζει παιχνίδισμα ρητορικό αυτό το ταλάντευμα ανάμεσα στα δυό υποθετικά «αν», εν τούτοις δεν μπορούμε να ρίξουμε όλο το βάρος στο δεύτερο, σ’ εκείνο που υποθέτει τη Μετάσταση και να πούμε ότι για τον Άγιο Ανδρέα δεν ίσχυε καθόλου το πρώτο, δεν λογαριαζόταν απόλυτα.
Προβάλαμε το παραπάνω εδάφιο και το σχολιάσαμε, για να δείξουμε παίρνοντας μια ακόμη αφορμή από το ιερό κείμενο, ότι η βεβαιότητα του συγγραφέως για τη Μετάσταση, όσο κι αν είναι ασάλευτη, εν τούτοις δεν μας φανερώνει μονοκόμματο και άκαμπτο νου, αλλ’ απεναντίας ευλύγιστο και φιλελεύθερο, όπως είναι γενικά ο θεολογικός στοχασμός που ανθεί μέσα στον διαυγή και ελαφρό αγέρα του ελληνικού ορθοδόξου κλίματος.
(Βασ. Μουστάκης, Περιοδικό «Κιβωτός»-απόσπασμα-)

Πηγή: εδώ

Η Ανάσταση της Θεοτόκου


 
Ισως ο παρών ασυνήθιστος τίτλος σταθεί πρόξενος «συνηθισμένων» ενστάσεων και εντόνου παραξενισμού. Η ενδεχόμενη ίσως αντί-θεση στην εκφραζόμενη αυτή θέση, ενώ φυσικά επιτρέπεται, παράλληλα όμως υπαινίσσεται παντελή έλλειψη ορθόδοξου καταρτισμού και πλουτισμού Θεολογίας. Η Θεολογική άγνοια, συμπορευόμενη με την επιπόλαιη και λανθασμένη γνώση, ειδικώς όταν διαφαίνεται σε ειδήμονες, συνιστά ανεπίτρεπτη αμάθεια και πλήρη έλλειψη Θεογνωσίας.

 Δυστυχώς πολλοί από μας δεν γνωρίζουμε πως ο συνεκτικός όρος «Μετάσταση» δεν αντιτίθεται στην έννοια της αναστάσεως, αλλά μάλιστα και κάλλιστα την εμπεριέχει. Είναι όντως λυπηρό (κάποτε και άκρως τραγικό) να λέγονται και να γράφονται πράγματα ξένα προς την Αγία Γραφή και απαράδεκτα από την Αποστολική μας Παράδοση, όπως το ότι «η Παναγία δεν αναστήθηκε όπως ο Υιός της αλλά μεταστάθηκε»…

 Πρώτον, η Αγία Γραφή τελείως ανατρέπει τέτοιες αντορθόδοξες δοξασίες. Ο Ιερός Δαυίδ στους προφητικούς ψαλμούς πολύ περίεργα προλέγει: «Ανάστηθι, Κύριε, συ ΚΑΙ η Κιβωτός του αγιάσματός σου!» Ενας από τους πιο
εξαίσιους και ξεχωριστούς τίτλους της Παναγίας είναι ακριβώς αυτός: «Κιβωτός του αγιάσματός». Επίσης και το «ηγίασε το σκήνωμα αυτού ο Υψιστος», το «ηγίασε» εδώ σημαίνει ανέστησε και αναφαίρεται και ψάλλεται στην Θεοτόκο, η οποία είναι Σκήνωμα του Υψίστου. Μπορεί η Καινη Διαθήκη να μην αναφέρει τίποτε για την Μετάσταση της Θεοτόκου, αλλά δεν είναι τυχαίο και άνευ σημασίας το ότι πριν την τριήμερη Ανάστασή του ο Χριστός, κατά την Σταύρωση, μας παριστάνει δύο αποκλειστικά πρόσωπα, τα οποία παραδίδει με «περίεργο» τρόπο το ένα στο άλλο, τα οποία είναι τα μόνο που «τόλμησαν να παραμείνουν κάτω από τον Σταυρό», οι οποίοι και οι δύο, θα αναστηθούν και αυτοί λίγο αργότερα, τριήμεροι!
 Πλειάδα των Αγίων Πατέρων ρητώς αναφέρουν την Ανάσταση της Θεοτόκου. Ενω μίλησαν ανοικτά και ουσιαστικά για την Ανάσταση του Χριστού, ως κέντρο του Ευαγγελίου, κέντρο της Πίστεως και της Λατρείας μας, για την Ανάσταση όμως της Παναγίας το άφησαν να ωριμάσει ως καρπός βαθειάς πίστεως και αγάπης των Ορθοδόξων προς την Θεομήτωρα, κτίζοντας αυτήν την πεποίθηση με «πύργο ρημάτων» και οχυρώνοντας αυτήν την πίστη «εν βάρεσιν εννοιών» ώστε να εξελιχθεί ως Αποκάλυψη Αληθειών και Μυστηρίων που «ακόμη και οι ίδιοι οι Αγγελοι επιθυμούν να παρακύψουν» και να εξευρενήσουν. (Α’ Πέτρου, 1, 12)

 Ο λόγος όμως που οι Αγιοι Πατέρες δεν επικύρωσαν την Μετάσταση της Θεοτόκου ως δόγμα είναι προς αποφυγή της «Μαριολατρείας» και αποτροπή περαιτέρω παρερμηνειών η σχισμάτων. Και η Μετάσταση του Αγίου και Ευαγγελιστού Ιωάννη, δεν είναι δόγμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι και βασική αλήθεια. Η μόνη Θεολογική διαφορά της Αναστάσεως του Χριστού με την Ανάσταση της Παναγίας και του Ευαγγελιστή Ιωάννη είναι ότι ο Χριστός αναστήθηκε «αφ’εαυτού» με την δική του Θεϊκή δύναμη, ενώ οι άλλοι μεταστάθηκαν, «μετά της ανασταινούσης δυνάμεως του Χριστού». Υπάρχουν στην Παλαιά Διαθήκη πολλές προ-τυπώσεις της Αναστάσεως του Χριστού (Ιωνάς μέσα στο κοίτος, Ιωσήφ ο Πάγκαλος, Οραμα Προφήτη Ιεζεκιήλ, Προφήτης Δανιήλ στον λάκκο των λεόντων κλπ) Υπάρχουν όμως και μετα-τυπώσεις της Αναστάσεως και είναι οι Μεταστάσεις της Υπεραγίας Θεοτόκου και του Ευαγγελιστού Ιωάννη.

 Ο Αγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέγει: «Διά της Κοιμήσεώς της, η Θεοτόκος αξιώθηκε της ανακαινήσεως και αναζωοποιήσεως, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάσταση».

 Ο Αγιος Γρηγόριος Θεσσαλονίκης διασαφηνίζει: «Το σώμα που γέννησε τον Σωτήρα συνδοξάζεται με θεία δόξα μαζί με Αυτόν που εξήλθε από αυτό το Σώμα το οποίο και αυτό αναστήθηκε σύμφωνα με την προφητική φράση:  «Ανάστηθι, Κύριε, συ και η Κιβωτός του αγιάσματός σου!»

 Ο Αγιος Μάρκος ο Ευγενικός ευγενικώς αλλά και αυστηρώς καθορίζει: «Απέθανε αλλ’ ανέστη τριήμερος, πιστοποιούσα την κοινήν ανάστασιν ην ελπίζομεν πάντες».

 Ο Δογματικότατος Αγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός δογματίζει: «Η Θεοτόκος έπρεπε να αναστηθεί εκ τάφου!»

 Ενα λογικό επιχείρημά μας θα μπορούσε να είναι: «Ο Θεός που επέτρεψε να έχουμε τόσους ολόσωμους αγίους και αδιάφθορα λείψανα, όπως το ίδιο το δεξί χέρι του μεγίστου Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και την χείρα της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής (που ήταν σύγχρονοι της Θεοτόκου) δεν θα επέτρεπε να έχουμε μέρους (εάν όχι ολόκληρο) του Παναγίου Σώματος της Παναγίας μας;» Εχουμε μόνο την Αγία Εσθήτα, την Τιμία Ζώνη και τίποτε άλλο, διότι είναι αναστημένο και δεδοξασμένο. Λογικό πάντως είναι, πως το Εξοχο και Υπέραγνο Σώμα που «δάνεισε» Σάρκα και Αίμα στον Θεάνθρωπο Ιησού να μην κατέληγε ποτέ άδοξα στο χώμα, παραδομένο στη φθορά και την όζουσα σήψη της αποσυνθέσεως.

 Ο περίπλοκος αυτός και περιποίκιλτος όρος, «δάνεισε», όσο παράξενος και εάν ακούγεται, άλλο τόσο και φοβερά συγκινητικός είναι, καθότι το ιερό αυτό δάνειο δεν είναι «δανεικό και αγύριστο» αλλ’ επιστρέφεται με ασύληπτο και υπέρογκο «Τόκο» όχι μόνο προς την Θεοτόκο, αλλά και προς όλους τους πιστούς Ορθοδόξους που την αποδέχονται ως Μητέρα τους, μέσω του «Σταθερού Επιτοκίου» του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Στο δεύτερο Στιχηρό του δευτέρου Κανόνα της Ογδόης Ωδής της Κοιμήσεως, παρουσιάζεται ο Χριστός «ως οφειλέτης Υιός».

 Στην διαδραματική Εικόνα της Κοιμήσεως, ο Χριστός δέχεται τώρα με λαχτάρα και ορθάνοιχτα χέρια στην αγκαλιά Του, αυτήν που Τον αγκάλιασε πρώτη και θήλασε τον Συνέχοντα τα πάντα και Τροφόν της ζωή μας. Για αυτό λέγει το Μεγαλυνάριο της Ενάτης Ωδής: «Εξίσταντο Αγγέλων αι δυνάμεις, εν τη Σιὼν σκοπούμεναι, τον οικείον Δεσπότην, γυναικείαν ψυχὴν χειριζόμενον». Τρελλάθηκαν από την χαρά τους οι Αγγελοι να βλέπουν τον δικό τους «Αφεντικό» να αγκαλιάζει και να υποδέχεται την ΜΑΝΝΑ Του! Ο Δοτήρας των αγαθών και Δωρητής του Παραδείσου μας δώρησε την Θεοτόκο. Και εμείς Του προσφέραμε Μητέρα Παρθένον, «τα σα εκ των σων». Δώσαμε σώμα και αίμα, και λαμβάνουμε Σώμα και Αίμα Θεϊκό, Αίμα και Πυρ και Ατμίδα καπνού. Δώσαμε γάλα και λάβαμε Δωδεκαετή Παντοκράτορα. Χαρίσαμε άνθρωπο και λάβαμε Θεάνθρωπο. Προσφέραμε Αγνεία και λάβαμε άμεση και αποδεκτή Πρεσβεία. Χαρίσαμε Παρθενία και λάβαμε Θεομητορία.

 Πρωτοφανές ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία: «Ιδού η δούλη σου, γένοιτο κατά το ρήμα σου». Καμιά άλλη γυναίκα ισχυρή, με δύναμη ανυπέρβλητη και κοσμική επιρροή, δεν κατάφερε ποτέ να καθορίσει την πορεία και τύχη του πλανήτη με μία μόνο τέτοια απλή, σημαδιακή συγκατάθεση. Καμία άλλη διάσημη μητέρα, βασίλισσα η πριγκίπισσα, αυροκρατόρισσα η αυγούστα, δεν κατάφερε ποτέ να διασχίσει και να προσδιορίσει την ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας σε «Πριν και Μετά» από τη γέννηση ενός υιού της. Κανένα άλλο νήπιο δεν προσκυνήθηκε από τη γέννησή του ως Βασιλιάς και Θεός ταυτοχρόνως, και κανένα άλλο νήπιο δε στάθηκε αφορμή να σφαγιαστούν αδίκως, χιλιάδες άλλα τόσα αθώα νήπια, στο όνομά Του, και να παρασταθούν ως πραγματικοί Πρωτομάρτυρες στο Χριστιανικό προσκήνιο.

Τέτοια άφταστη και ανείπωτη θεία δόξα, ενός νεοτάτου και αγνοτάτου κοριτσιού, θα την ζήλευαν οι φεμινήστριες απανταχού της γης. Ενα κυριολεκτικά άγνωστο και άσημο δεκαεξάχρονο κορίτσι που ζούσε σε μια άσημη γωνιά της γης, τολμά τώρα να προφέρει και να προμηνύει σα πάνσοφη προφήτιδα την πιο παράξενη προφητεία, την πιό σοκαριστική δήλωση, το πιό διαδραματικό διάγγελμα, την πιο διαπλανητική προσφώνιση και την πιο πρωτοπορειακή ποτε (αλλά και προκλητική ίσως) ακατάκριτη αυτοπροβολή:

 «Από τώρα και πέρα θα με μακαρίζουν, θα με εξυμνούν και θα με δοξάζουν όλες οι γενιές του κόσμου!»

 Η Θεοτόκος επίσης «κείται εις πτώσιν και ανάσταση πολλών». Πίπτει πάνω της διάβολος και λυσσάζει, διότι διαβάζει το «Ιδού η Παρθένος» και εξετάζει καλά τις παρθένες όλες όπου γης, να βρεί ποιά μπορεί να είναι!» (Αγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης). Πίπτουν επάνω της οι δαίμονες της πλάνης και οι αιρετικοί πάντες που τους τσακίζει τα ντροπιασμένα πρόσωπα με την τρομερή της όψη και φοβερή κόψη της ρομφαίας που διαπέρασε την ψυχή της, την μάχαιρα που «ήλθε να βάλει» ο Υιός της διά της Θυσίας του Σταυρού. «Ανασταίνει», εγείρει πολλούς Νέους Αγίους και Μάρτυρες και πολλά Αγια Μοναστήρια. Ανασταίνει το δικό της ξέχωρο Πανάγιο Περιβόλι, το Αγιον Ορος. Πρωτότοκος των νεκρών ο Υιός της, δευτερότοκη αυτή, τριτότοκος ο Ιωάννης.

 Στην Υπέροχη Ακολουθία του Ακαθίστου Υμνου, στο Γράμμα «Ν» Νέαν έδειξε κτίσιν… διαβάζουμε περιχαρώς: «Χαίρε, αναστάσεως τύπον εκλάμπουσα!» Δεν είναι τυχαίο ούτε φιλολογίας χάριν που ονομάζουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου, «το Πάσχα του Καλοκαιριού!» Πράγματι, είναι πραγματικό Πάσχα, χαρά Θεού! Για αυτό και ο εξαίρετος Κανόνας του Ορθρου της Κοιμήσεως, παρουσιάζει καθαρά Αναστάσιμο Χαρακτήρα, πανόμοιο με τον Αναστάσιμο Κανόνα του Πάσχα, σε Πρώτο πάλι Αναστάσιμο Ηχο! «Πεποικιλμένη τη θεία δόξη», (την θεία δόξα της Αναστάσεως), «Νικητικά μεν βραβεία ήρω… Θεόν κυήσασα… μιμουμένη δε τον Ποιητήν και Υιόν (μίμηση διά τριημέρου Αναστάσεως)…. συν τω Υιώ εγείρη διαιωνίζουσα!» Το «συν» εδώ σημαίνει «όπως ακριβώς!»

 Εχει και ο Δεκαπενταύγουστος την δική του «Μεγάλη Εβδομάδα». Είναι η εβδομάδα της Μεγάλης Προπαρασκευής της Παναγίας για την Μεγάλη και Ενδοξη αναχώρησή της. Είναι η Εβδομάδα του Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα. Είναι η ιστορική της Ταφή στης Γεθσημανής το χωρίο. Είναι ο Θεομητορικός Επιτάφιος, τα θρηνητικά και συγκινητικότατα Εγκώμια της Παναγίας μας. Τον Δεκαπενταύγουστο δεν γιορτάζουμε Κοίμηση αλλά Ανάσταση, Ακοίμητη Κοίμηση με πάλι στον Αδη επανάσταση και μάλιστα αυτή τη φορά από γυναίκα! Το διασαφηνίζει πανηγυρικώς το Κοντάκιο: Την εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον…. τάφος καὶ νέκρωσις ούκ εκράτησεν!» Λόγια που θα νόμιζε κανείς λέγονται μόνο για τον Χριστό! «Νενίκηνται της φύσεως οι όροι… παρθενεύει γαρ τόκος, και ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος. Η μετὰ τὸκον Παρθένος, και μετὰ θάνατον ζώσα!»

 Η Παναγία εισήλθε χαίρων εις την χαράν του Κυρίου και Υιού της. Θεοτόκος γάρ εκ του τάφου ανέτειλε. Ο άδης φησίν, επικράνθη, συναντήσας την Αγιωτέραν Γυναίκαν της Γης! Έλαβε σώμα και Θεοτόκω περιέτυχεν. Έλαβε Αγνήν Μητέραν και συνήντησεν Ουρανών Πλατυτέραν. Πού σου, θάνατε, το κέντρον; Πού σου, άδη, το νίκος; Ενικήθης υπό Αγίας Γυναικός! Ανέστη Θεοτόκος και σύ καταβέβλησαι. Ανέστη Θεοτόκος και πεπτώκασι των αιρέσεων δαίμονες. Ανέστη Θεοτόκος και χαίρουσιν άγγελοι διά την Βασίλισσαν των Αρχαγγέλων. Ανέστη Θεοτόκος, και ζωή πολιτεύεται, ότι μετέστη προς την ζωήν, Μήτηρ υπάρχουσα της Ζωής.

 Θέλει αρετή και τόλμη η Ορθόδοξη Υμνολογία. Είχε τόλμη η Παναγία για αυτό και τολμήθηκε η παρούσα πραγματεία.

Η Θεοτόκος, όταν ήταν νέα κοπέλα, τόλμησε να πεί το ιστορικότατο: «Από τώρα και πέρα θα με μακαρίζουν όλες οι γενιές του κόσμου!» Οταν κοιμήθηκε και αφού αναστήθηκε, κατά την ώρα της αναλήψεώς της (το διασώζει με Θεϊκή Επιστασία η Ιερή και Εκκλησιαστική μας Παράδοση) ενώ την κοίταζαν με δάκρυα οι διπλά πια ορφανεμένοι Μαθητές και εκλιπαρούσαν το «μη μας εγκαταλείπεις», Εκείνη, ενώ ανέβαινε «ον τρόπον ανελήφθη ο Υιός της» εις τους ουρανούς, Εκείνη πάλι τόλμησε να πει εκείνο το Θεαρχικότατο:

 «Ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί, έως της Δευτέρας Παρουσίας του Υιού μου!!!»
 

Μοναχός Νικόδημος, Δεκαπενταύγουστος 2011

 
πηγή : εν αιθρία 
 

Η βυζαντινή Εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

     Ο Ν. Ζίας μας ξεναγεί στα αριστουργήματα των ελλήνων ζωγράφων με θέμα την Κοίμηση της Θεοτόκου     



 
Μέσα στον παραλογισμό της πυρπολούμενης λιτής, άλλωστε, ελληνικής χλωρίδας έρχεται γαλήνια και υπερβατική κάθε χρόνο η υπέρλογη μετάσταση εκ του θανάτου προς τη ζωή, της Μητέρας της Ζωής, της ξεχωριστά τιμημένης από τον ελληνικό λαό Παναγίας, που συναθροίζει από τα πέρατα τους διασκορπισμένους και τους ενώνει με άξονα φωτερό τον Υιόν και Θεόν της, τον Ιησού Χριστό.
Η βυζαντινή Εικόνα της Κοιμήσεως, όπως διαμορφώνεται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους, βασισμένη στην απόκρυφη διήγηση «Περί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου» (που ψευδεπίγραφα αποδίδεται στον Ιωάννη τον Θεολόγο) και στη λαμπρή υμνολογία της Εκκλησίας, και κορυφώνεται στις μεγαλειώδεις τοιχογραφικές συνθέσεις της εποχής των Παλαιολόγων (π.χ. Sopocani 1261, Αγ. Κλήμης Αχρίδος, Περίβλεπτος Μυστρά και Αγ. Νικόλαος Ορφανός Θεσσαλονίκης 14ος αι. Gracanica, Μονή της Χώρας κ.ά.) και ντύνει με εικαστική μορφή ­ σύνθεση πολυπρόσωπη, σοφά οργανωμένη με άξονες τον κατακόρυφο Χριστό και την οριζόντια Παναγία, πλησμονή χρώματος ­ αυτή την υπέρβαση των αντιθέσεων, τη συνάντηση του κτιστού με το άκτιστον, και κυρίως την αναγωγή στη θέωση ­ κατά χάριν ­ του κτιστού



Η Κοίμησις της Θεοτόκου
(Σερβία, Gracanica, 1320)

Δεν θα μείνουμε όμως στα μεγάλα έργα της βυζαντινής περιόδου.
Θα προσεγγίσουμε λίγα έργα της νεότερης εποχής. Αρχίζουμε από το αριστούργημα, που μας χάρισε η μεθοδικότητα και η ξεχωριστή ικανότητα ανάγνωσης δυσανάγνωστων υπογραφών του νεαρού τότε επιμελητού Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Γιώργου Μαστορόπουλου, ο οποίος το 1983 ανακάλυψε στη Σύρο μια Εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με την εκπληκτική υπογραφή «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο δείξας». Ενα εξαιρετικό έργο της νεανικής ηλικίας του μεγάλου ζωγράφου, που δείχνει πόσο ώριμος τεχνίτης της «βυζαντινής» τεχνικής και τεχνοτροπίας (δικαιώνοντας τον Μ. Χατζηδάκη στις αποδόσεις Εικόνων ­ «Ευαγγελιστής Λουκάς», «Προσκύνησις των Μάγων» του Μουσείου Μπενάκη) ήταν ο Θεοτοκόπουλος όταν έφευγε από την Κρήτη (1567), αλλά και κοινωνός της Ορθοδόξου πνευματικότητος.
Ετσι, δεν μοιάζει πια αβάσιμος ο συλλογισμός για τη σύνθεση της «Ταφής του κόμητος του Οργκάθ» με τη σύνθεση της Κοιμήσεως και τη σχέση επιγείου και επουρανίου κόσμου, που με αρκετές αναλογίες απαντά στο έργο αυτό. Και θα είναι πολύ σημαντικό να φανεί … η πνευματική ορθόδοξη καταγωγή του μεγάλου καλλιτέχνη, που ήδη υποστηρίζεται από κορυφαίους ξένους μελετητές (D. Devis) με έργα σαν την «Κοίμηση της Θεοτόκου» από τη Σύρο.


Αποκαλυπτική εικονογραφία

Η Εικόνα, που ο νεαρός Δομήνικος θα πρέπει να ζωγράφισε σε ηλικία κάτω των 25 ετών, ακολουθεί την παραδεδομένη, αποκαλυπτική, εικονογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εχει όμως και κάποιες μικρές παραλλαγές (αντί π.χ. της αυστηρής σύνθεσης με τους δύο άξονες σε ορθή γωνία, παρουσιάζεται εδώ μια περισσότερο δυναμική σύνθεση με την ελαφρά διαγώνια τοποθέτηση της Παναγίας και τη σχεδόν ομόλογη του Χριστού, που σκύβει προς την Παναγία. Εχει ακόμη επισημανθεί η ιταλική καταγωγή του κηροπηγίου και του περιστεριού). Οι λεπτομέρειες αυτές
δίνουν το στίγμα της εποχής, του τόπου, αλλά και των αναζητήσεων του μεγαλοφυούς καλλιτέχνη.

Κάνοντας ένα άλμα δύο αιώνων, σταματούμε στο τέλος του πρώτου τετάρτου του 18ου αι., όπου βλέπουμε να παίρνουν σαφή μορφή δύο καλλιτεχνικά ρεύματα ­ δύο πνευματικές στάσεις ­, που θα προσδιορίσουν με διάφορες παραλλαγές την ελληνική καλλιτεχνική ­ και όχι μόνο ­ ζωή ως τις ημέρες μας.


Στο Αγιον Ορος, ο ιερομόναχος Διονύσιος εκ Φουρνά της Ευρυτανίας γράφει (1728-33) την «Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης» θέλοντας να βοηθήσει, ­ ουσιαστικά να καθοδηγήσει ­ τους «βουλομένους μαθείν την ζωγραφικήν επιστήμην» και να τους διδάξει την τεχνική, αλλά και την εικονογραφία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Στο πέμπτο μέρος, που το επιγράφει «Αγιογραφική», γράφει για το «Πώς ιστορίζονται αι Θεομητορικαί Εορταί» περιλαμβάνοντας και την Κοίμησιν με την ακόλουθη περιγραφή, που συνοψίζει την παλαιότερη εικονογραφία και είναι συγχρόνως οδηγία:

«Σπίτια και μέσον η Παναγία κειμένη επί κλίνης νεκρά, έχουσα έμπροσθέν της σταυρωμένα τα χέρια, και πλησίον της κλίνης ένθεν και ένθεν μανουάλια με λαμπάδας αναμμένας· και εις Εβραίος έμπροσθεν της κλίνης, έχων κομμένα τα χέρια, κρεμασμένα εις την κλίνην, και έμπροσθεν αυτού εις Άγγελος με γυμνό σπαθί· και εις τους πόδας της ο Απόστολος Πέτρος θυμιών με θυμιατόν, και εις την κεφαλήν της ο άγιος Παύλος και ο θεολόγος Ιωάννης ασπαζόμενοι αυτήν· και γύροθεν οι λοιποί Απόστολοι και οι άγιοι Ιεράρχαι, Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, Ιερόθεος και Τιμόθεος,
βαστάζοντες Ευαγγέλια και γυναίκες κλαίουσαι· επάνωθεν αυτής ο Χριστός βαστών εις τας αγκάλας Του την αγίαν Αυτής ψυχήν λευκοφόρον· και γύροθεν αυτού φως πολύ και πλήθος Αγγέλων, και άνωθεν εις τον αέρα πάλιν οι δώδεκα Απόστολοι ερχόμενοι μετά νεφελών· και εις την δεξιάν άκρην του σπιτίου ο Δαμασκηνός Ιωάννης βαστών χαρτί λέγει· “Αξίως ως έμψυχον σε ουρανόν υπεδέξαντο ουράνια” κτλ. Και εις την αριστεράν ο άγιος Κοσμάς ο ποιητής βαστών χαρτί λέγει· “Γυναίκα σε θνητήν, αλλ’ υπερφυώς και μητέρα θεού ειδότες”»
 κτλ.

Το ανθρώπινο στοιχείο
Οι ζωγράφοι στο Αγιον Ορος ­ αλλά και εν γένει στον Ορθόδοξο χώρο­ ακολουθούν αυτήν την εικονογραφική παράδοση. Ενδεικτικά, αναφέρω την τοιχογραφία του καθολικού της Μ. Γρηγορίου που οι καστοριανοί ζωγράφοι Γρηγόριος και Γαβριήλ ιστόρησαν το 1779. (Πρόσφατα, κυκλοφόρησε ογκώδης τόμος με το σύνολο των τοιχογραφιών του καθολικού).
Την ίδια όμως εποχή, ο Παναγιώτης Δοξαράς (1662-1729) γράφει το «Περί ζωγραφίας» (1726) μικρό βιβλίο του διδάσκοντας τους νέους να ακολουθούν την τεχνική και την τεχνοτροπία και τα μεγάλα πρότυπα (Tintoretto, Tizziano, Veronese) της ιταλικής ζωγραφικής. Ο γιος του, Νικόλαος Δοξαράς, (1700/6-1775) αναλαμβάνει το 1753-54 να ζωγραφίσει την ουρανία (σοφίτο) του Ναού της Φανερωμένης στη Ζάκυνθο, που δυστυχώς καταστράφηκε στους σεισμούς (1953) με εξαίρεση ένα μόνο διάχωρο με τη «Γέννηση της Παναγίας» (Μουσείο Ζακύνθου). Στην Εθνική Πινακοθήκη σώζονται όμως τα δείγματα εργασίας, που είχε ο Νικόλαος Δοξαράς παρουσιάσει στην επιτροπή της Φανερωμένης. Ανάμεσα σε αυτά, και η «Κοίμηση της Θεοτόκου» (προσωρινά στο Μουσείο Ζακύνθου για την ωραία έκθεση που διοργανώθηκε εκεί…). Η ζωγραφική αντίληψη είναι εντελώς διαφορετική. Μέσα σε ασαφή εσωτερικό χώρο τοποθετείται διαγώνια το σκήνωμα της γηρασμένης Παναγίας που περιβάλλεται από τους Αποστόλους, γονατιστούς με εμφατικές χειρονομίες.


Στο πρώτο επίπεδο, με τη ράχη σχεδόν γυρισμένη προς τον θεατή, ο Απόστολος Πέτρος. Ορθιοι, Ιεράρχες και διάκονοι κρατούν Ευαγγέλια και λαμπάδες.
Πάνω από την Παναγία ίπτανται δύο ευτραφή αγγελάκια.
Ο ιλουζιονιστικός χώρος, η κουρασμένη Παναγία, οι ογκώδεις απόστολοι με την έντονη έκφραση της λύπης, και κυρίως η απουσία του Χριστού, προσδίδουν στην παράσταση χαρακτήρα όχι απλώς αφηγηματικό, αλλά απλού συμβάντος της καθημερινής ζωής. Το ανθρώπινο στοιχείο επικρατεί του μυστηρίου.
Οι πλατιές φόρμες, τα ογκώδη σώματα και η τεχνική της ελαιογραφίας
συντελούν στη δημιουργία αυτής της ατμόσφαιρας.
Κατά τον 19ο αι., οι παραστάσεις της Κοιμήσεως περιορίζονται δραστικά. Οι λεγόμενοι ναζαρηνοί ζωγράφοι δεν έχουν την Εικόνα αυτή στις πρώτες επιλογές τους. Ο Χατζηγιαννόπουλος ζωγραφίζει μια φορητή Εικόνα (Ν. Κοιμήσεως στο Μαρούσι), τοιχογραφίες δεν φαίνεται να ιστορούνται.
Θα κάνουμε πάλι ένα μεγάλο άλμα, περίπου, εκατόν εβδομήντα χρόνων από την «Κοίμηση» του Ν. Δοξαρά στην εποχή που η γενιά του ’30 και οι πρόδρομοί της θα ξαναφέρουν την παραδοσιακή Εικόνα της Κοίμησης
στις ελληνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Το 1927, ο πολύ σημαντικός ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957) αναλαμβάνει την ιστόρηση του Μητροπολιτικού Ναού της Αμφισσας, έχοντας ως βάση την «βυζαντινή» αντίληψη της δισδιάστατης, πνευματικής, ζωγραφικής, μπολιάζοντάς την με την εμπειρία του από τη γνώση της μοντέρνας ζωγραφικής (τη σημασία της ζωγραφικής αυτής έγκαιρα έχει επισημάνει στη διεισδυτική μελέτη της για τον Σπ. Παπαλουκά η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη). Στον Δ. τοίχο ζωγραφίζει την Κοίμηση. Μια σύνθεση με την παραδεδομένη εικονογραφία και τη θεολογική της σημαντική, αλλά και με την ισχυρή παρουσία των προσωπικών χαρακτηριστικών του ζωγράφου: αδρότερο σχέδιο, όπου συχνά το λευκό γράφει το σχήμα, πλατιά απλοποιημένα επίπεδα, προσωπική χρωματική κλίμακα με βαθύτονα χρώματα, αραίωση της σύνθεσης χωρίς όμως αλλοίωση του βασικού της χαρακτήρα.
Η «βυζαντινή» αντίληψη
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1936, ο Αγήνωρ Αστεριάδης (1898-1977) επωμίζεται ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο: να ζωγραφίσει τον αναστηλωμένο από τον Ε. Τσίλερ (1884-88) βυζαντινό ναό της Επισκοπής στην Τεγέα. Την ίδια χρονιά, ο Σπ. Βασιλείου (1902-1985) ιστορεί τον ναό του Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου στην Αθήνα. Και οι δύο νέοι τότε ζωγράφοι εκφράζονται με αφετηρία τη «βυζαντινή» τεχνοτροπία. Ο Αστεριάδης στην Επισκοπή, ζωγραφίζοντας την Κοίμηση, ακολουθεί πιστότερα από τον Παπαλουκά την Παλαιολόγεια τεχνοτροπία και εικονογραφία με σαφές και ακριβές σχέδιο, πλούσιο διάκοσμο φανταστικών αρχιτεκτονημάτων (τα «σπίτια» του Διονυσίου), αγγέλους σε μονοχρωμία μέσα στη «δόξα» (mandorla),
που περιβάλλει τον Χριστό, τους Αποστόλους που θρηνούν με συγκρατημένο τρόπο. Προσωπικό στοιχείο του Αστεριάδη είναι το φωτεινό, πλακάτο χρώμα
με προτίμηση στους γαλάζιους τόνους.

Η γενιά του ’30 με την πίστη της στην αξία της βυζαντινής ζωγραφικής θα προετοιμάσει τον δρόμο για την επιστροφή της βυζαντινής τεχνοτροπίας στις ελληνικές εκκλησίες, που θα πραγματοποιηθεί
με πρωτεργάτη τον Φώτη Κόντογλου (1895-1965).




Τοιχογραφία στον Ι. Ν. Αγ. Ανδρέου Πατησίων
Χειρ Φ. Κόντογλου

Η Εικόνα της Κοιμήσεως ξαναβρήκε τη θεολογούσα εικονογραφία της και τη θέση της στο εικονογραφικό πρόγραμμα των σύγχρονων Ορθοδόξων Ναών,
στέλνοντας τα μηνύματα για τη μετάβαση εκ του θανάτου στη Ζωή, με τον όρο
να είναι πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής…


πηγή : Θησαυρός Γνώσεων και Ευσεβείας

Πηγή κειμένου: Το ΒΗΜΑ, 16/08/1998
(Επιμέλεια :agiografikesmeletes.blogspot.com)