Παρασκευή 24 Αυγούστου 2012

ΠΑΤΕΡΕΣ - Πατερική Παράδοση (Κατά τις προφορικές παραδόσεις του π.Ιωάννου Ρωμανίδη )


Οι Πατέρες

 


 Μέρος Γ':   "Πατερική Περίοδος"
 


Από το βιβλίο "Εμπειρική Δογματική
της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"
 
Κατά τις προφορικές Παραδόσεις
του π. Ιωάννου Ρωμανίδη
 
Μητροπολίτου
Ναυπάκτου και άγ. Βλασίου
Ιεροθέου

[...]  Στην Εκκλησία μας η πατερική παράδοση είναι συνεχής, χωρίς να διακόπτεται. Στήν Δύση οι θεολόγοι των Φράγκων ανέπτυξαν την θεωρία ότι η πατερική παράδοση περατώθηκε τόν 8ο αιώνα. Κατά την περίοδο των συγκρούσεων μεταξύ Φράγκων και Ρωμηών, οι Φράγκοι δεν αποδέχθηκαν ως Πατέρα του άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, μόνον αργότερα θεώρησαν ότι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός είναι ο τελευταίος Πατέρας της Εκκλησίας, οπότε με αυτόν τελείωσε η πατερική παράδοση.

       "Στην εποχή της διαμάχης (μεταξύ Φράγκων και Ρωμαίων),
ο Δαμασκηνός δεν θεωρείται Πατήρ της Εκκλησίας από τούς Φράγκους. Οι Φράγκοι δέχθηκαν τόν Δαμασκηνό τόν 12ο αιώνα ως Πατέρα της Εκκλησίας. Μέχρι τότε δεν τον εδέχοντο. Καί γι' αυτό κατέχει πολύ σπουδαία θέση η θεολογία του Ακινάτου στο Summa Theologica, ο οποίος συνέχεια επικαλείται τον  Αυγουστίνο, μερικούς άλλους Πατέρας και τον Δαμασκηνό.
     Είχε μεταφρασθεί τελικά ο Ιωάννης ο Δαμσκηνός στα λατινικά και τον δέχθηκαν ως Πατέρα της Εκκλησίας. Αλλά είναι ο τελευταίος Πατέρας της Εκκλησίας που έγραψε στα ελληνικά, κατά τους Φράγκους. Γιατί όμως είναι ο τελευταίος Πατήρ της Εκκλησίας; Διότι όλοι οι άλλοι Πατέρες της Εκκλησίας αντισταθήκανε στούς Φράγκους επάνω στο θέμα του filioque. Οπότε, είναι δυνατόν τώρα να δεχθούν ως Πατέρες της Εκκλησίας αυτούς που δέν δέχονται το filioque; Γι'αυτό ο Δαμασκηνός έγινε ο τελευταίος Πατήρ της Εκκλησίας στήν Ανατολή.
     Στήν Δύση τελευταίος Πατήρ της Εκκλησίας ήταν ή ο Ισίδωρος Σεβίλλης ή ο Βερνάρδος εκ Κλερβώ. Γιατί όμως στήν Δύση τελειώνει η πατερική παράδοση για τους Φράγκους; Διότι, η πατερική παράδοση για τους Φράγκους είναι κυρίως η ρωμαϊκή θεολογική παράδοση, η πατερική. Τώρα που έχουμε την φραγκική παράδοση, αυτή η θεολογία πλέον λέγεται σχολαστική θεολογία. Είναι η λατινική θεολογική παράδοση εν αντιδιαστολή πρός την ρωμαϊκή. Κι επειδή οι Φράγκοι θεωρούσαν τον εαυτό τους ως καλύτερο και υψηλότερο και πιό έξυπνο λαό απ' τους Ρωμαίους, γι' αυτόν τον λόγο και η σχολαστική θεολογία θεωρείται ως πρόοδος επί της πατερικής θεολογίας και θεωρείται ανωτέρα της πατερικής θεολογίας.
      Αυτή είναι η γραμμή που ακολουθούσαν οι δυτικοί θεολόγοι μέχρι προχθές.  "  [...]

     Το ότι δεν θεωρούσαν τον άγιο Ιωάννη τόν Δαμασκηνό Πατέρα της Εκκλησίας, φαίνεται από το ότι δέν είχαν αποδεχθεί τις αποφάσεις τής Ζ' Οικουμενικής Συνόδου περί ιερών εικόνων. 'Ομως, αυτό δεν μπορεί να γίνη αποδεκτό από ορθοδόξου απόψεως, γιατί ποτέ δεν τελείωσε η πατερική παράδοση.
Γι' αυτό αναδείχθηκαν ως Πατέρες ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, οι φιλοκαλικοί Πατέρες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κλπ.

    " Οι Φράγκοι τήν Ζ' Οικουμενική Σύνοδο τήν αποδέχθηκαν τόν 12ο αιώνα και τότε πλέον αποκαθίσταται και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ως ο τελευταίος Πατέρας της Εκκλησίας στήν Ανατολή και ο Βερνάρδος ο εκ Κλερβώ ως ο τελευταίος Πατέρας στήν Δύση, και αρχίζει αυτή η περίεργη παράδοση. Εκείνο που είναι παράδοξο, είναι ότι υπάρχει αυτός ο παραλληλισμός, που είναι περίεργο φαινόμενο, μεταξύ της φράγκικης παραδόσεως και της ρωσικής παραδόσεως.
      Οι ελληνόφωνοι Ορθόδοξοι μέσα στήν Οθωμανική αυτοκρατορία δέν είχαν σκεφθή ποτέ ότι η πατερική παράδοση τελείωσε, διότι, γι' αυτούς, πατερική παράδοση είναι και ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο Νικήτας Στηθάτος, ο Γρηγόριος ο Παλαμάς , όλοι οι μαθηταί του Γρηγορίου του Παλαμά. Και στήν Τουρκοκρατία υπάρχει πατερική παράδοση, για μάς. Και αυτή την παράδοση,  ότι υπάρχει παράδοση και μετά τήν άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, αυτήν την παράδοση την κατέστρεψε το Πανεπιστήμιο Αθηνών" [...]

 
 
 
Divna Ljubojević - Axion Estin (It Is Truly Meet)
 





 
Οι Φράγκοι δεν γνώριζαν τους Ρωμηούς Πατέρες της Εκκλησίας. Για την ανάπτυξη της θεολογίας τους χρησιμοποίησαν μερικές απόψεις του ιερού Αυγουστίνου.
 
" 'Αλλους Πατέρας της Εκκλησίας, εκτός του Αυγουστίνου, δεν ξέρανε οι Φράγκοι. Επίσης , είχαν τον Αμβρόσιο. 'Αλλο μεγάλο πρόβλημα αυτό. Διότι δημιουργεί τήν εντύπωση ότι ο Αυγουστίνος ήταν μαθητής του Αμβροσίου, ενώ, άν κανείς κάνη μια αντιπαραβολή των διδασκαλιών του Αυγουστίνου περί αυτής της θεολογικής μεθόδου, ο Αμβρόσιος δέν έχει τέτοια πράγματα στα συγγράματά του.
Ο Αμβρόσιος ακολουθεί κατά πόδας στην θεολογική του μέθοδο τους Καππαδόκες Πατέρες, τούς οποίους και μεταφράζει και αντιγράφει, γιατί ξέρει άπταιστα ελληνικά και διαβάζει και αυτούς.
Και μάλιστα ο Ιερώνυμος κατηγορεί τός Αμβρόσιο ότι το βιβλίο του περί Αγίου Πνεύματος είναι μετάφραση του Μεγάλου Βασιλείου και τίποτε άλλο. Αντιγράφει κατά γράμμα τόν Μέγα Βασίλειο στα θέματα περί Αγίας Τριάδος. Βέβαια, δεν κατηγορείται, αλλά απλώς το αναφέρει. Μετά, στα θέματα περί αποκαλύψεως στήν Παλαιά Διαθήκη, ο Αμβρόσιος ακολουθεί κατά γράμμα τους προηγούμενους Πατέρας που έγραψαν στα λατινικά, που συμφωνούν απόλυτα με τους Πατέρας που έγραψαν στά ελληνικά. Καμμία διαφορά δεν υπάρχει.
Ο Αυγουστίνος, υπό την επίδραση του μανιχαϊκού του παρελθόντος, χαράσσει τελείως καινούριες ερμηνείες. Οι ερμηνείες του περί θεοφανειών στην Παλαιά διαθήκη καμμία σχέση δέν έχουν, ούτε με τους παλαιότερους λατινόφωνους Πατέρες της Εκκλησίας, ούτε με κανέναν από τους ελληνόφωνους Πατέρες της Εκκλησίας. Είναι μιά τελείως πρωτότυπη, καινούρια γραμμή, στα θέματα αυτά, δηλαδή περί αποκαλύψεως της Αγίας Τριάδος στην Παλαιά διαθήκη κλπ. "

Η φραγκική αυτή θεωρία περί περατώσεως της πατερικής παραδόσεως με τον άγιο Ιωάννη τόν Δαμασκηνό η με τον ιερό Φώτιο αναπτύχθηκε και από την ρωσική θεολογία, η οποία στήν πατερική παράδοση συγκαταλέγει και τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και προχωρεί σε νέες απόψεις.

" Αναπτύσσεται η αντίληψη μεταξύ των Φράγκων, οι οποίοι είχαν κατακτήσει τίς δυτικές επαρχίες, ότι υπήρχε η πατερική θεολογία και την πατερική θεολογία την διαδέχεται η δική τους η θεολογία, όπως έχουμε ακριβώς με τους Ρώσους. Δέν υπάρχει κανένας Ρώσος Πατέρας της Εκκλησίας, τουλάχιστον εάν υπάρχει δεν τους ονομάζουν Πατέρες της Εκκλησίας.
Οπότε, υπάρχει η αντίληψη μεταξύ των Ρώσων ότι η πατερική θεολογία τελείωσε ή με τον Ιωάννη τόν Δαμασκηνό η με τον Μέγα Φώτιο ή υπάρχουν μερικοί Ρώσοι που μπορούν να "κολλήσουν" μέχρι τόν Γρηγόριο τόν Παλαμά στήν πατερική θεολογία. Και μετά σταματάει η πατερική θεολογία, ουσιαστικά, και την πατερική θεολογία την διαδέχεται η ρωσική θεολογία. Γιά του Ρώσους δηλαδή, υπάρχει αυτή η γραμμή, είναι μιά πραγματικότητα".
 
 
 



Η τσαρική Ρωσία επηρεάσθηκε πολύ από την θεολογία των Φράγκων, κυρίως από την σχολαστική θεολογία και τον θεολογικό φεουδαλισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο καταδικάσθηκε στήν Ρωσία και ο ησυχασμός ως αντιπατερικός στό πρόσωπο του αγίου Μαξίμου του Βατοπαιδινού, του αποκαλούμενου Γραικού.
Η άποψη των Φράγκων και τών Ρώσων ότι τελείωσε η πατερική παράδοση τόν 8ο αιώνα καταλήγει να υποστηριχθή ότι ο σχολαστικισμός τών Φράγκων και η ρώσικη θεολογία υπερέβησαν την πατερική παράδοση.
" Το σημαντικό, για να έχουμε υπ' όψιν μας, είναι ότι οι Ρώσοι επηρεάσθηκαν πολύ από την Δύση, από πολύ νωρίς. Διότι, από τόν καιρό που κατεδίκασαν επισήμως σε φυλάκιση τόν Μάξιμο τον Βατοπαιδινό, τον λεγόμενο Γραικό, τον 16ο αιώνα, είχαν καταδικάσει και τον Νείλο Σόρτσκι,ο οποίος ήταν αρχηγός των Ρώσων ησυχαστών.
Οι Ρώσοι είχαν ησυχαστικό μοναχισμό. Καί φαίνεται ότι τότε ανέκυψε ένα κίνημα να εγκαταλείψουν αυτόν τον μοναχισμό, αντί ενός δυτικού τύπου της εποχής εκείνης. Εισήχθηκε ένας μοναχισμός στήν Ρωσία μή αγιορειτικός. Αυτό, είναι φανερό, αφού κατεδικάσθη ο Μάξιμος ο Βατοπαιδινός και ο Νείλος. Μαζί τους κατεδικάσθη και ο μοναχισμός.
Στην ρωσική παράδοση οι αγιορείτες μοναχοί λέγονται οι " μή κτηματίες", ενώ οι άλλοι λέγονται οι "κτηματίες". Η μία παράταξη ήταν αυτή που έλεγε ότι είναι απαραίτητη η ακτημοσύνη για τον καλόγερο, όπως έλεγαν πρίν, δεν μπορεί κανείς να είναι ασκητής, χωρίς να είναι ακτήμων. Και η άλλη έλεγε ότι τα κτήματα είναι απαραίτητα για τον μοναχισμό και πρέπει να έχουν κτήματα. Και τότε εισήχθη η περίεργη παράδοση στήν Ρωσία, κατά την οποία τα Μοναστήρια στήν Ρωσία όχι μόνον είχαν κτήματα, αλλά είχαν και δούλους, όπως είχαν τα Μοναστήρια των Φράγκων.
Τα Μοναστήρια των Φράγκων είχαν πάντοτε ως Ηγούμενο έναν Φράγκο και οι περισσότεροι καλόγεροι δεν ήσαν Φράγκοι. Αυτός ο μοναχισμός με δουλοπαροίκους εισήχθη και στην Ρωσία. Όταν ανεπτύχθη η τάξη των μουζίκων στήν Ρωσία, κυρίως με τις μεταρρυθμίσεις του Πέτρου του Μεγάλου, μπήκε στην Ρωσία ο ευρωπαϊκός φεουδαλισμός, με την υποταγή των ανθρώπων αυτών. Και τα Μοναστήρια ήταν φεουδαλικά ιδρύματα.
Με την εμφάνιση αυτής της σχολαστικής θεολογίας, έσβησε ο μοναχισμός στήν Ρωσία. Μετά, ο ησυχασμός ξαναμπήκε το 1817 με τα πνευματικά τέκνα του Παϊσίου Βελιτσκόφσκι.
Κι έτσι άρχισε η αναβίωση του ησυχαστικού μοναχισμού, που επηρέασε τόσο πολύ τόν Ντοστογιέφσκι. Φαίνεται σαφώς.
Και μετά επηρέασαν και τους σλαβοφίλους, αλλά κατά τρόπο ρομαντικό και όχι ουσιαστικό. Διότι οι σλαβόφιλοι θεολόγοι είναι άλλο πράγμα. Πρέπει και αυτοί να μας απασχολήσουν. [....]
 

" Στους Ρώσους πάντως, ήλθε η ιδέα ότι η πατερική θεολογία τελείωσε. Διότι δεν μπορούσαν οι Ρώσοι να παραδεχθούν την ιδέα ότι μπορούν οι Ρωμηοί, με την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως,
να είναι οι ησυχαστές της πατερικής παραδόσεως. Διότι τώρα, με την ανάπτυξη της αγίας Ρωσίας οι Ρώσοι γίνονται κληρονόμοι, όχι μόνο των πολιτικών, αλλά και των θεολογικών δικαιωμάτων της Ρωμηοσύνης, οπότε αυτοί πρέπει να γίνουν οι κατ' εξοχήν κληρονόμοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οπότε, έγιναν δεκτικοί της θεωρίας των Φράγκων, περί τερματισμού της πατερικής παραδόσεως.
Στην φραγκική παράδοση, όμως, η πατερική θεολογία τερματίσθηκε κατά τρόπο θεολογικό και πολιτικό, διότι, όταν οι Φράγκοι προσέθεσαν το filioque στο Σύμβολο της Πίστεως, αμέσως βρήκαν την αντίδραση όλων των Ρωμαίων θεολόγων της αυτοκρατορίας και στήν Δύση και στήν Ανατολή. Διότι και οι λατινόφωνοι και οι ελληνόφωνοι Ρωμαίοι αντέδρασαν στήν εισαγωγή του filioque στό Σύμβολο της Πίστεως και στό δόγμα τού filiοque. Αυτό σημαίνει ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας, επειδή επολέμησαν το filioque, ήταν αδύνατο να θεωρηθούν από τους Φράγκους ως Πατέρες της Εκκλησίας.
Γι' αυτόν τον λόγο και κατ' αυτόν τον τρόπο, επειδή οι Ρωμαίοι Πατέρες της Εκκλησίας πολέμησαν το filioque, οι Φράγκοι ετερμάτισαν αυτομάτως τήν πατερική παράδοση με τον Ιωάννη Δαμασκηνό. Διότι, ο Ιωάννης Δαμασκηνός είναι ο τελευταίος Πατήρ της Εκκλησίας, ο οποίος δεν επολέμησε το filioque, τουλάχιστον ανοικτά, αν και ο ίδιος δίδασκε σαφώς ότι το 'Αγιον Πνεύμα εκπορεύετααι εκ μόνου του Πατρός.
Γι' αυτό και ο Θωμάς ο Ακινάτης λέγει οτι επηρεάσθηκε από τον Θεοδώρητο Κύρου πάνω σε αυτό το θέμα. Ομολογεί ο Θωμάς ο Ακινάτης ότι ο Δαμασκηνός είναι εναντίον του filioque. Αλλά ήταν γνωστό στούς Φράγκους ότι ο Ιωάννης Δαμασκηνός ήταν εναντίον του filioque. Γι' αυτό ακριβώς δέν τον είχαν ως Πατέρα της Εκκλησίας από την αρχή. Ως Πατήρ της Εκκλησίας γίνεται αποδεκτός ο Ιωάννης Δαμασκηνός μόνον κατά τον 12ο αιώνα μαζί με την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο επισήμως και ο Δαμασκηνός είναι υπέρ των εικόνων και υπέρ της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και είναι και κατά του filioque βέβαια. Αλλά μετά έγινε συμβιβασμός μεταξύ των κατακτηθέντων Ρωμαίων της Ρώμης και των Φράγκων και από τον συμβιβασμό αυτό βγήκε η αναγνώριση της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και του Ιωάννου Δαμασκηνού από τους Φράγκους, εφ' όσον οι Ρωμαίοι της Δύσεως, είχαν πλέον διά της βίας δεχθή το filioque.
Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ότι και οι Ρώσοι και οι Φράγκοι, όταν λένε ότι τερματίζεται η πατερική θεολογία, εννοούν με αυτό τον τερματισμό, ότι υπάρχει κάποια διαδοχή που είναι καλύτερη από την προηγούμενη κατάσταση. Διότι στην φραγκική παράδοση η φραγκική θεολογία είναι καλύτερη από την πατερική θεολογία. Δεν είναι απλώς συνέχεια, αλλά υπερέχει της πατερικής παραδόσεως. Γι' αυτό και η προπαγάνδα είναι ότι τερματίζεται η πατερική θεολογία και μετά αρχίζει η σχολαστική. Η σχολαστική θεολογία υπερέχει της πατερικής θεολογίας. Εδώ στην Ελλάδα δεν μπορούν να το φαντασθούν αυτό το πράγμα. Και οι Ρώσοι είχαν βέβαια μιά περίεργη γραμμή. Γι' αυτούς ξέπεσε το Βυζάντιο από την πατερική θεολογία με την άλωση της αυτοκρατορίας κλπ."
 
Αυτήν την σχολαστική και φεουδαλιστική θεολογία της τσαρικής Ρωσίας συνήντησαν οι μαρξιστές και πολέμησαν τόν Χριστιανισμό .'Ομως, μια τέτοια δυτικής προελεύσεως θεολογία δεν είναι ορθόδοξη πατερική θεολογία, αλλά είναι παρέκκλιση από αυτήν.

" Οι μαρξιστές δεν ξέρουν τόν Θεό της Ορθοδοξίας. Οι Ρώσοι μαρξιστές ξέρουν τόν Θεό της τσαρικής Ρωσίας, αλλ' αυτός είναι ο Θεός των Φράγκων, ο Θεός της μεταφυσικής και της φιλοσοφίας, όχι της πατερικής παραδόσεως και του ησυχασμού, της εμπειρίας, της θεώσεως και του φωτισμού. Δέν είναι αυτός ο Θεός της τσαρικής Ρωσίας. Διότι η τσαρική Ρωσία τόν 16ο αιώνα επισήμως κατεδίκασε τόν ησυχασμό , όταν φυλάκισαν τόν Μάξιμο τον Αγιορείτη και πέθανε στήν φυλακή, που σημαίνει ότι η ρωσική παράδοση διαμορφώθηκε μακριά από την πατερική παράδοση.
Οι Ρώσοι έχουν δική τους παράδοση.
Γι' αυτό έχουν απατηθή οι Έλληνες, τόσα χρόνια με την προπαγάνδα του Κοραή, που νομίζουν ότι θα μιμηθούν τους Ρώσους. Σε ποιά εποχή να μιμηθούν τους Ρώσους; Άν κανείς υπολογίση, όταν έγραφε ο Κοραής να μιμηθή η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος την τσαρική Ρωσία, αυτή είχε φεουδαλισμό και η Εκκλησία υπεστήριζε τόν φεουδαλισμό εκείνα τα χρόνια, την δουλεία τών Ρώσων, των μουζίκων δηλαδή ".

Το νεοελληνικό Κράτος αποδέχθηκε τις θεωρίες του Κοραή και αποδεσμεύθηκε βίαια από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με εκκλησιαστικές και θεολογικές συνέπειες.

"Αυτό σημαίνει, ότι το υπουργείο Παιδείας χάραξε αμέσως γραμμή Αδαμαντίου Κοραή. Κατ' αυτόν τον τρόπο καταστράφηκαν τα θεμέλια της πατερικής θεολογίας και αντικαταστάθηκαν αυτά τα θεμέλια με φραγκεμένη ρωσική θεολογία και πράξη. Αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία.
Η θεολογία πάει μαζί με την πράξη ".

Στην νεώτερη εποχή έγιναν σύντονες προσπάθειες αλλοιώσεως των θεμελίων της πατερικής παραδόσεως.

" Στο νεοελληνικό Κράτος, η Ορθοδοξία είχε ξεριζωθή θεμελιωδώς, δηλαδή από την εσωτερική συνοχή, την παραδοσιακή, με το παρελθόν και ούτε ίχνος υποψίας δεν είχαν περί της πατερικής θεολογικής μεθόδου. Όχι που δεν την καταλαβαίνανε
δηλαδή, ίχνος κατανοήσεως δεν είχε μείνει. Τίποτε δεν είχε μείνει, απολύτως τίποτε. Ούτε ξέρανε πλέον τι είναι Θεός, ούτε ξέρανε τί είναι ο φωτισμός, ούτε ξέρανε τί είναι η κάθαρση, ούτε ξέρανε πώς οι Πατέρες ερμηνεύουνε την Αγία Γραφή κ.ο.κ. Ξέρανε ακροθιγώς μόνον ορισμένα πατερικά πράγματα ".

Ευτυχώς στίς μέρες μας έχουμε κατανοήσει αυτήν την ζημία και επανερχόμαστε στήν γνήσια ησυχαστική πατερική παράδοση. Γενικά, οι Πατέρες είναι διάδοχοι των Αποστόλων και των Προφητών και η πατερική παράδοση συνδέεται αναπόσπαστα με την εκκλησιαστική ζωή.

Τέλος του γ΄μέρους "Πατερική Περίοδος"
του κεφαλαίου "Πατέρες"
 


πηγή : Υάκινθος
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου