" Φατήριον "

πηγή : La Bastia     Σάββατο, 21 Ιουλίου 2012

ΦΑΤΗΡΙ

Σήμερα, συνεχίζοντας τη χτεσινή δουλειά με την αποδελτίωση του έργου του Ιάκωβου Θωμόπουλου, συμπλήρωσα μερικά σημαντικά στοιχεία για το θεσπρωτικό τοπωνύμιο Φατήρι.Το χωριό αυτό βρίσκεται ξεχασμένο στα ελληνοαλβανικά σύνορα και το όνομά του είναι ένας γρίφος…

Σύμφωνα με τον Κ. Οικονόμου το τοπωνύμιο είναι κυριώνυμο και πρέπει να σχετιστεί με το επώνυμο Φατίρας τουρκικό fatir “ο σχισμένος, διχασμένος, ο Δημιουργός”,ονομασία του 35 κεφαλαίου του Κορανίου.[1]

Ο Χ. Συμεωνίδης συμφωνεί γράφοντας «…ίσως επώνυμο Φατήρης(πβ. επώνυμο Φατήρας), του *Φατήρη > το Φατήρι…» Συνεχίζει όμως «Πολύ ελκυστική εντούτοις είναι η ερμηνεία από αρχαίο *φατήριον, το “μαντείο”, πβ. αρχαίο φάτης, ο “ομιλητής” (Ησύχιος),δωρικά και ιωνικά φατίζω “ονοματίζω”…»[2]

OΙ. Θωμόπουλος[3] ερμηνεύοντας την πελασγικής αρχής κατά τη γνώμη του αλβανική λέξη φατί-α “μοίρα προλέγουσα” τη συνδέει πολύ σωστά, με τα ελληνικά φάτις “χρησμός” θέσφατον, φατίζω.

Θέσφατον, “ο λόγος που προέρχεται από τον θεό, προφητεία εντολή κλπ. Από το θες <θεός + φατός, ρ. επίθ. του φημί, λέγω” λέει ο Γ. Μπαμπινιώτης.[4] Θεός < θFεσός (επειδή θέσφατον, θεσπέσιον κλπ)Και μήπως καλύτερα το φατός με την έννοια του χρησμού άρα θέσφατον “ο χρησμός του Θεού”;

Ποιά σχέση όμως μπορεί να έχει το ταπεινό Φατήρι με τόσο πανάρχαιες ρίζες;

Στην περιοχή του Φατηρίου και συγκεκριμένα στα Αχούρια του (Μαυρονέρι) βρίσκεται το λεγόμενο κτίσμα Φατηρίου μεγάλο οικοδόμημα χτισμένο με πολυγωνικούς λίθους όπου λόγω της στρατηγικής του θέσης στο πέρασμα της Μουργκάνας, οι κάτοικοι της περιοχής το θεωρούν ως αμυντικό κτίσμα που έφραζε τα στενά. Θα μπορούσε όμως να είναι ιερό (φατήριον,μαντείο) της αρχαιότητας μια και η κοιλάδα του Καλπακιώτικου συνέχισε να είναι ιερή και στους χριστιανικούς χρόνους (σκήτη οσίου Νείλου και μονή Γηρομερίου).

Αν όμως το χωριό, χρωστάει το όνομά του σε κάποιον Φατίρη (θα έπρεπε βέβαια να λέμε στου Φατήρη, όπως λέμε στου Τσαμαντά, στου Λιά, στού Λύκου) ο Φατίρης αυτός από πού χρωστάει το όνομά του; Μήπως η ρίζα είναι πάλι η “μοίρα η προλέγουσα”; Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι στο μέρος αυτό κατοικούσε ένας σπουδαίος “μάγος” που όπως η μεταγενέστερη “Κοκκαλού” διάβαζε τη μοίρα και το μέλλον.

Αρχαίο μαντείο ή ένας μάγος;Ίσως κάποτε λύσουμε το μυστήριο…

---

[1] Οικονόμου,Ζαγόρι, σ. 961.

[2]Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 1402.

[3] Θωμόπουλος,Πελασγικά, σ. 861.

[4]Μπαμπινιώτης, Λεξικό, σ. 753.