Λόγος και Πνεύμα

Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού

Λογική απόδειξις για το 'Αγιον Πνεύμα

[...] Επίσης πρέπει να έχη ο Λόγος  και Πνεύμα' διότι και ο ιδικός μας λόγος δεν στερείται από πνεύμα. Αλλά εις εμάς το πνεύμα είναι ξένον από την φύσιν μας' είναι δηλαδή εισπνοή και κίνησις του αέρος που εισπνέεται και διασκορπίζεται δια την διατήρησιν του σώματός μας' αυτό κατά το χρόνο της ομιλίας μας γίνεται φωνή λόγου, που φανερώνει μέσα της την δύναμιν του λόγου. Δια την θείαν φύσιν όμως που είναι απλή και ασύνθετος πρέπει να ομολογήσωμεν με ευσέβειαν το ότι υπάρχει Πνεύμα Θεού, διότι δεν είναι ο Λόγος του Θεού ελλιπέστερος από τον ιδικόν μας λόγον, και δεν είναι ευσεβές να θεωρώμεν ότι είναι το Πνεύμα κάτι ξένον που εισέρχεται εις τον Θεόν απ' έξω, όπως συμβαίνει και εις εμάς που είμεθα σύνθετοι. Αλλά , όπως ακριβώς, όταν ηκούσαμεν δια τον Λόγον του Θεού, δεν τον εθεωρήσαμεν ότι είναι χωρίς προσωπικήν ύπαρξιν, ούτε ότι αποκτάται με την εκμάθησιν, ούτε ότι προφέρεται με την φωνήν, ούτε ότι διασκορπίζεται εις τον αέρα και εξαφανίζεται, αλλά ότι υπάρχει κατ' ουσίαν και ότι ελευθέραν βούλησιν και ενέργειαν και παντοδυναμίαν, έτσι και όταν εδιδάχθημεν δια το Πνεύμα του Θεού, το οποίον συνοδεύει τον Λόγον και φανερώνει την ενέργειάν του δεν θεωρούμεν ότι είναι κάποια πνοή χωρίς προσωπικήν ύπαρξιν -  διότι έτσι η μεγαλοπρέπεια της θείας φύσεως θα εξευτελίζετο, αν εθεωρείτο ότι το Πνεύμα που έχει είναι όμοιον  με το ιδικό μας πνεύμα - αλλά θεωρούμεν ότι είναι δύναμις με οντότητα, η οποία νοείται με ιδιαιτέραν προσωπικήν ύπαρξιν και εκπορεύεται από τον Πατέρα και αναπαύεται εις τον Λόγον και τον αποκαλύπτει, καί δεν είναι δυνατόν να χωρισθή από τον Λόγον, τον οποίον συνοδεύει, ούτε διασκορπίζεται δια να εξαφανισθή, αλλά είναι δύναμις που έχει προσωπικήν ύπαρξιν ομοίαν με την ύπαρξιν του Λόγου, δύναμις που έχει ζωήν, θέλησιν, προσωπικήν κίνησιν, ενέργειαν, δύναμις που πάντα θέλει το αγαθόν και δια κάθε σκοπόν έχει βοηθόν της θελήσεως την δύναμίν της, και δεν έχει ούτε αρχήν ούτε τέλος. Διότι ποτέ δεν απουσίασεν ο Λόγος από τον Πατέρα, ούτε το Πνεύμα από τον Λόγον.

'Ετσι αφ' ενός μεν με την ενότητα της θείας φύσεως εξαφανίζεται η πλάνη της πολυθε'ί'ας  των Ελλήνων, αφ'ετέρου με την παραδοχήν της υπάρξεως του Λόγου και του Πνεύματος ανατρέπεται το δόγμα των Ιουδαίων και απομένει από κάθε αίρεσιν η ωφέλεια' από την Ιουδαϊκήν πίστιν η ενότης της θείας φύσεως και από τας δοξασίας των Ελλήνων μόνο η διάκρισις των προσώπων.

Αν όμως θα φέρουν αντίρρησιν οι Ιουδαίοι εις την παραδοχήν του Λόγου και του Πνεύματος, θα ελεγχθούν και θα αποστομωθούν από την θείαν Γραφήν. Διότι δια τον Λόγον ο θείος Δαυίδ λέγει'

" Εις τον αιώνα Κύριε, ο Λόγος σου διαμένει εν τω ουρανώ ".

Και αλλού'  " Απέστειλε τον Λόγον αυτού και ιάσατο αυτούς ". Αλλά προφορικός λόγος δεν αποστέλλεται, ούτε παραμένει εις τον αιώνα. Και δια το Πνεύμα ο ίδιος ο Δαυίδ λέγει' 

" Τω Λόγω Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν και τω Πνεύματι του στόματος Αυτού πάσα η δύναμις αυτών ".

Και ο Ιώβ λέγει'  " Πνεύμα θείον το ποιήσαν με, πνοή δε παντοκράτορος η συνέχουσά με ". Αλλά το Πνεύμα που εξαποστέλλεται από τον Θεόν και δημιουργεί και στερεώνει και συγκρατεί δεν είναι μία ανάσα που εξαφανίζεται, όπως ακριβώς το στόμα του Θεού δεν είναι ένα μέλος  του σώματος' και τα δύο δηλαδή πρέπει να εννοηθούν με έννοιαν που αρμόζει εις τον Θεόν.[...]

'Εκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως

Πατερικές Εκδόσεις " Γρηγόριος ο Παλαμάς "

Yάκινθος